'امیر كاستاریتسا': فیلمسازی صاحب سبك از سینمای اروپای شرقی، ایرنا

تهران - اروپای شرقی پس از آغاز جنگ سرد، سرمایه گذاری زیادی روی سینما كرد و از آن در جهت اهداف سیاسی خود بهره گرفت كه در این میان نسلی از فیلمسازان با استعداد نیز شكل گرفتند كه 'امیر كاستاریتسا' یكی از برجسته ترین آنها محسوب می شود.

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، این كارگردان بوسنیایی 24 نوامبر سال 1954 در سارایوو به دنیا آمد.

وی پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی در آكادمی هنر پراگ، وارد عرصه فیلمسازی شده و پس از چند تجربه كوتاه، نخستین كار بلند سینمایی خود را در 27 سالگی با عنوان 'دالی بل را یادت میاد' ساخت.

فیلمی كه در جشنواره ونیز بسیار مورد توجه قرار گرفت و جوایزی را به خود اختصاص داد.

وی با همین فیلم، نام خود را در میان فیلمسازان مطرح اروپای شرقی وارد كرد و قدم در راه موفقیت گذاشت.

'بابا در سفر تجارت' دومین فیلم اوست كه با استقبال وسیعی روبرو شد و گیشه خوبی هم داشت.

فیلم داستان زندگی خانواده ای نسبتا ثروتمند در یوگوسلاوی سابق است كه از زاویه دید كودك خانواده روایت می شود.

فیلمی با مایه های كمدی خاص كاستاریتسا كه در بسیاری از لحظات فوق العاده از كار درآمد.

فیلم در همان سال، نخل طلای كن را به خود اختصاص داد و در فهرست پنج فیلم نامزد اسكار بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان قرار گرفت.

'دوران كولی ها' یكی دیگر از كارهای بلند سینمایی اوست كه بخش عمده ای از جذابیت هایش را از موسیقی كولی های شرق اروپا گرفته است.

فیلمی تلخ و گزنده درباره نوجوانی به نام 'پرهان' كه همراه خانواده زندگی كولی واری

دارد.

عموی وی قماربازی همیشه بازنده و مادربزرگ او دارای قدرت هایی برای جادوگریست و خودش نیز با تمركز به روی اشیا می تواند آنها را به حركت درآورد.

اما اتفاق هایی سبب می شود كه 'پرهان' در مدتی نسبتا كوتاه بزرگ شده و از نوجوانی به بزرگسالی برسد.

كاستاریتسا در دوران كولی ها به كولی هایی پرداخته كه از نزدیك با آنها آشنایی داشته و شیفته موسیقی شان بوده است.

نكته مهمی كه كارگردان در روایت این داستان لحاظ كرده، سادگی در پرداخت و نیز ایجاز در ساختار است كه هر دوی اینها دوران كولی ها را به فیلمی دیدنی و ماندگار تبدیل كرده است.

'رویای آریزونا' نخستین ساخته انگلیسی زبان اوست كه بازیگران بزرگی مانند رابرت دنیرو، جانی دپ، جری لوییس و فی داناوی در آن ایفای نقش می كنند.

فیلمی به شدت رویایی، درباره رویاهای آدم ها كه هریك به نوعی درگیر آن هستند.

جانی دپ نیز در نقش اسكیمویی كه آرزوی صید بزرگترین ماهی را دارد، فوق العاده بوده و در كنار جری لوییس لحظات درخشانی را رقم زده است.

كاستاریتسا 'در رویای آریزونا' ارجاع های زیادی نیز به خود سینما داشته كه معروف ترینش بالا رفتن دنیرو از سن و قرار گرفتن در برابر پرده ای كه فیلم 'گاو خشمگین' را با بازی این بازیگر نمایش می دهد، است كه با اعتراض تماشاگران و سگی كه بالای سن آمده(!)، همراه می شود.

وی دو سال بعد و در سال 1995 میلادی بهترین و كامل ترین اثر سینمایی خود را با عنوان 'زیرزمین' ساخت كه چكیده تمام دوران فیلمسازی اش بود.

فیلم درباره دودوست قدیمی('ماركو' و 'بلاكی') در سال های جنگ دوم جهانی است كه زیرزمین وسیع خانه پدربزرگ 'ماركو' به محلی برای مبارزه و زندگی تبدیل شده است.

پس از پایان جنگ نیز 'ماركو' همچنان با ترفندهایی مثل پخش آژیر خطر و حال و هوای جنگ را بر زیرزمین حاكم كرده و خود از این راه به كسب ثروت مشغول شده است!

'بلاكی' در سال 1961 میلای اتفاقی از زیرزمین خارج شده و پی به حقیقت می برد. سی سال بعد با فرو ریختن دیوار برلین 'بلاكی' كه فرمانده گروهی كماندو شده بار دیگر به زیرزمین بازگشته و تمامی آن خاطرات برایش زنده می شود.

فیلم تكان دهنده و عمیق كاستاریتسا كه در چند مقطع زمانی می گذرد، چنان با مهارت ساخته شده كه مدت زمان طولانی آن به چشم نیامده و بسیار جذاب و تماشایی جلوه می كند.

بازی های عالی بازیگران نه چندان سرشناس فیلم در كنار فیلمنامه محكم و اصولی آن سبب شد كه كاستاریتسا برای دومین بار نخل طلا را در دست بگیرد.

'گربه سیاه، گربه سفید' نیز یك كمدی سیاه از جنس كمدی های خاص كاستاریتساست كه گسترش یافته است.

یك كمدی شلوغ و پرشخصیت با محوریت مرد طماعی كه پس از شریك شدن با تبهكاران و متعاقب آن از بین رفتن پولش مجبور به پذیرش شرط طلبكارش شده و می خواهد پسر 17 ساله اش را به ازدواج با خواهر بزرگسالش وادارد كه در روز عروسی اتفاق های عجیبی رخ می دهد.

كاستاریتسا در اینجا یك كمدی پوچ را تدارك دیده و با شخصیت های بسیار آن را پیش می برد كه در پاره ای موارد موفق بوده اما در بسیاری از لحظات ناموفق عمل كرده است.

'داستان های سوپر هشت'، 'زندگی معجزه است' و 'این را به من قول بده'، دیگر آثار سینمایی كاستاریتسا در یك دهه اخیر است كه در كنار آن باید به مستند جذابش درباره 'دیه گو مارادونا' نیز اشاره كرد.

البته هیچیك از فیلم های ذكر شده، كیفیت والای فیلم های پیشین وی را نداشته و عقبگردی تمام عیار برای كاستاریتسا به حساب می آیند.