جشنواره ها خصوصي يا دولتي، اعتماد

هيچ کاري در کشور ما بدون داشتن مجوز امکان پذير نيست. شما براي برگزاري هر جشنواره يي، براي چاپ هر کتابي، براي هر نمايش فيلمي نياز به مجوز و تاييد دولت داريد. اين واقعيتي است که بر گستره فعاليت هاي هنرمندان سايه انداخته است. اين بار با حذف يک جشنواره خصوصي (جشنواره فيلم هاي کمدي گل آقا) و ايجاد شعف براي برگزاري جشنواره فيلم فجر اين مساله شکل ديگري به خود گرفته است.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

مشکلات برگزاري جشنواره خصوصي

برگزاري جشنواره آن هم از نوع فيلم و در ايران کار بسيار سختي است. شايد يکي از دلايل آن همان بحث مجوز است. اما مساله ديگري هم وجود دارد؛ بحث مالي. به همين خاطر جشنواره ها درصددند بتوانند با حاميان مالي، جشنواره را به خوبي و در سطح بالا برگزار کنند. به همين دليل در هر کدام از جشنواره ها بخش هاي گوناگوني با حمايت از سازمان ها و نهادها در کنار جشنواره قرار مي گيرد.

گل آقا

براي جشنواره يي همچون گل آقا حداقل هزينه 50 ميليوني لازم است. البته برگزارکنندگان شايد بتوانند هزينه يي برابر با 20 ، 30 ميليون را دريافت کنند که اين اتفاق امسال نيفتاده است. اما غير از اين اتفاق عدم اجازه برگزاري اين جشنواره است. قبل از ارديبهشت طبق روال نامه از طرف موسسه گل آقا داده شده است. اما براي برگزاري تنها جشنواره خصوصي مسوولان به اين نتيجه رسيدند که اين جشنواره براي پربار شدن به صورت دوسالانه برگزار شود آن هم در حالي که بيشترين تعداد فيلم هاي کمدي در طول سال گذشته ساخته و اکران شده است. حجم اين فيلم هاي کمدي آنقدر بود که حتي امکان اکران را از فيلم هاي پربازيگري همچون صداها نيز گرفت. اين جشنواره با تکيه بر ياد و نام گل آقا توانسته علاقه مندان خاص خود را داشته باشد و زمينه ساز توجه به کمدي آن هم از نوع فاخر و تاثيرگذارش باشد. قرار بود اين جشنواره «جرياني را به وجود آورد که به کمدي توجه دارند. بحث اين نبود که مثلاً تعداد و کميت فيلم هاي کمدي بالا رود». در واقع اصلاً هدف اين نبود که با برگزاري جشنواره گل آقا تعداد فيلم هاي کمدي افزايش يابد. اما اين اتفاق افتاد و در حالي که اين جشنواره مي توانست بهترين هاي سينماي کمدي را مشخص کند، در روزهايي که انواع کمدي هاي سطحي از نوع چارچنگولي و آقاي هفت رنگ بر سردر سينماها سايه افکنده و در حالي که افرادي همچون محمد درمنش اعلام مي کند «سينمادار با دريافت مبلغي پول در سانس هاي پرمخاطب فيلم ديگري را اکران مي کند» اين جشنواره مي توانست کمکي بي شائبه به سينماي ايران باشد. در عين حال مي توان به بيانيه دومين جشنواره فيلم گل آقا توجه کرد که در متن آن هشدار داده است؛ «با وجود داشتن ذره بين هم موفق به يافتن خط تمايز کمدي با هجو و آشفتگي در بسياري از آثار نشديم. ما ضمن اعلام برائت از علاقه مندي به خط و خط بازي اميدواريم در سال هاي آينده شاهد وجود آثاري باشيم که وجه تمايز طنز و کمدي در آنها از هجو و لودگي، پررنگ تر و ملموس تر باشد.»

هرچند به قول برگزارکنندگان اين جشنواره گفته شده است «هيچ وقت نخواستيم توليدکننده باشيم. ما فقط معيارهايي مي گذاريم و اعلام مي کنيم آدم هايي که کار ارزشمندتر خلق مي کنند کدام ها هستند» اما واقعاً انتظار چيست وقتي تنها موسسه طنز خصوصي کشور نه مي تواند مجله چاپ کند و نه کتاب چاپ مي کند و نه مي تواند تنها جشنواره کمدي را برگزار کند. که نام هايي از عليرضا خمسه تا اصغر فرهادي در آن در کنار هم در يک جشن يک روزه کنار هم قرار گيرند.

جشن تصوير هنرمند

برگزاري جشن تصوير هنرمند نشان دهنده توانمندي يک نفره است. «سيف الله صمديان» به تنهايي در اين هفت دوره اين کار را انجام داده است. نمايشگاه تصوير سال از 18 دي تا 9 بهمن ماه با در اختيار داشتن کليه فضاهاي نمايشگاهي خانه هنرمندان ايران همزمان با افتتاح چهار سالن جديد و ارائه آثار به صورت پرينت برگزار مي شود. در اين دوره از نمايشگاه تصوير سال آثار برگزيده هنرمندان در رشته هاي عکاسي، گرافيک و کاريکاتور در کنار جشنواره فيلم تصوير هنرمند ارائه مي شود. به اين ترتيب مجموعه يي از فيلم هاي مطرح کوتاه درباره هنرمندان به نمايش درمي آيد. اين جشنواره هم يکي ديگر از فعاليت هاي بخش خصوصي است که در اين سال ها با سختي فراوان راه خود را طي کرده است.

جشن تصوير هنرمند در اين مدت فرصت خوبي براي گردهمايي هنرمندان بود، از عکاسان گرفته تا سازندگان فيلم هاي کوتاه. يک اتفاق خوب هم مي افتاد و آن هم ديدن فيلم هاي کيارستمي بود. او آثارش را در اين جشن براي علاقه مندان به نمايش مي گذاشت. در عين حال در آخرين دوره اين جشنواره آثار شاگردان کارگاه آزاد او نيز به نمايش درآمد. اين جشن فرصتي بود تا آثار قديمي از «بوف کور» ساخته کيومرث درم بخش تا فيلم هايي که درباره پشت صحنه زندگي بازيگران و فيلم هاي سينمايي ساخته مي شد در آن به نمايش درآيد.

اين جشن فرصتي است که به همت سيف الله صمديان برپا مي شود.

جشن دنياي تصوير

مجله فيلم تنها مجله تخصصي سينما تا سال ها بود. منتقدان، آثار برگزيده سال را انتخاب مي کردند و هر سال نيز به مشترکان با حضور سازندگان و بازيگران فيلم هاي برگزيده جوايزي داده مي شد. اين ارتباط بين دوستداران سينما از نوع ديگري برقرار مي شد. اما نشريه دنياي تصوير که منتشر شد در نيمه راه خود فعاليتي ديگر را آغاز کرد و اين انتخاب و اين ارج نهادن را به شيوه يي ديگر برگزار کرد. جشن هاي دنياي تصوير با تنديس هاي حافظ همراه بود و تقدير از پيشکسوتان سينماي ايران. در اين دوره 10ساله بزرگان زيادي در اين جشن ها شرکت کردند، تقدير شدند و تنديس گرفتند؛ از بهرام بيضايي گرفته که روي صحنه از سيف الله داد ياد کرد تا محمدعلي کشاورز که روي صحنه نرفت. لحظه هاي خوب زيادي در اين جشن در يادها ماند و البته ابتکار بهتر عرضه فيلم اين جشن در شبکه نمايش خانگي است که هنوز امکان پيدا کردن آن وجود دارد. در اين يک سال که از توقيف مجله دنياي تصوير گذشت و اکنون دوباره روند انتشار مجله از سر گرفته شده است، مي توانيم منتظر يازدهمين جشن دنياي تصوير باشيم. به گفته علي معلم «بعد از محرم و صفر» مي توانيم منتظر اين جشن باشيم. البته اگر اتفاق ناگواري که بر سر جشن گل آقا افتاد درباره اين جشن رخ ندهد. برگزاري اين گونه جشن ها فرصتي است براي آگاه شدن از آرا و نظرات مختلف صاحب نظران سينماي ايران.

جشن سينماي ايران

رقيب جشنواره دولتي سينماي ايران بي ترديد جشن سينماي ايران است که خانه سينما در روزهاي نزديک به روز ملي سينما در روز 21 شهريور برگزار مي کند و امسال سيزدهمين جشن سينماي ايران به گونه يي متفاوت برگزار شد. تحولات بعد از انتخابات در اين اتفاق بي تاثير نبود. در برگزاري اين جشن حداقل از دو سال پيش که محمدمهدي عسگرپور به عنوان مديرعامل خانه سينما انتخاب شده است همکاري هايي بين ارشاد و خانه سينما وجود داشت به طوري که مجموعه يي از فيلم هاي توقيف شده و در محاق سانسور مانده براي اعضا و داوران جشن خانه سينما به نمايش درآمد. اين گونه فعاليت ها يا برگزاري جشن ها هميشه با روي باز مسوولان سينمايي روبه رو نمي شود. خاطره تلخ برگزار نکردن هفته فيلم انجمن مستندسازان در سال قبل و به نوعي امسال در يادها مانده است. اما يکي ديگر از مسائلي که هرساله همزمان با جشن خانه سينما مطرح مي شود بحث بر سر صنفي بودن و مهم تر بودن اين جشن است. در چند سال گذشته با اضافه شدن بند داشتن مجوز نمايش فيلم ها برخي از فيلم هاي سينمايي از گردونه رقابت حذف مي شدند. البته با بازنگري و تدوين آيين نامه جديد قرار است برخي مسائل صنفي سينما بيشتر رعايت شود.

براي هيجان

اين روزها سعي مي شود شور و هيجان خاصي درباره جشنواره فيلم فجر در ميان سينماگران ايجاد شود. به خبرهايي که ارسال مي شود مي توان نگاهي داشت و به اين موضوع پي برد. خبر آمده است «استقبال گسترده هنرمندان از جشنواره فيلم فجر» يا «در آستانه جشنواره فيلم فجر روند توليد سينماي ايران شتاب گرفته است». در کنار آنان اما بحث جالب ديگري نيز مطرح شده و آن تعدد برگزاري جشنواره ها است، البته از نوع دولتي آن. اينکه جشنواره هاي خصوصي به سختي مي توانند امکان برگزاري پيدا کنند بحثي است که نمي توان به سادگي از کنارش گذشت.

500 يا 35

اما جالب تر همان بحث تعدد جشنواره ها است. بحث تعدد و تکثر جشنواره ها روزها است که در ميان سياستگذاران مطرح است. سخنان شمقدري در مقام معاونت سينمايي زياد جدي گرفته نشد و بلافاصله توسط مديرکلش غيرقابل اجرا دانسته شد. شمقدري با اشاره به برگزاري جشنواره هاي مختلف و متعدد در ساير کشورها مانند امريکا گفته است؛ «برگزاري 40 تا 50 جشنواره با توجه به جمعيت ايران تعداد کمي است و ايران ظرفيت برگزاري 500 جشنواره دارد. البته قرار است امور جشنواره هاي معاونت سينمايي از اين همزماني جلوگيري کند چراکه نمي توان به هريک از آنها به خوبي پرداخت.»

اين سخنان بلافاصله با سخنان مديرکل مجامع و جشنواره ها روبه رو شده است؛ «به شخصه معتقدم برگزاري جشنواره ها يک فرصت براي سينما است نه يک تهديد. در اين مورد دو ديدگاه افراطي نيز وجود دارد؛ يک گروه معتقد به تعطيلي جشنواره ها است و ديدگاه ديگر معتقد به افزايش جشنواره هاي سينمايي است که ما در اين موضوع، حد تعادل را در نظر داريم و در تقويم جامع سينمايي نيز اين تعادل را در نظر گرفته ايم.» به هر حال قرار است يک تقويم سينمايي مشتمل بر 35 جشنواره در فروردين سال 89 اعلام شود. جالب تر آنکه تعداد 75 درصد اين جشنواره ها متعلق به جشنواره فيلم هاي کوتاه و مستند است و به گونه يي حذف اين جشنواره ها آسيب رساني به آثار جوانان است. مثلاً در جشنواره پروين اعتصامي که به همت سازمان ملي جوانان، خانه هنرمندان ايران و معاونت سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد بيش از 1300 عنوان به دبيرخانه جشنواره ارسال شده که 700 عنوان در بخش ملي و 600 عنوان در بخش بين الملل با حضور 24 کشور بوده است.

همزماني

واقعيت اين است که در بازه زماني ماه پيش بيش از پنج جشنواره برگزار شد؛ جشنواره رويش، فيلم کوتاه، مستند حقيقت، کوثر و پروين اعتصامي؛ جشنواره هايي که از نظر موضوعي هم مشابه بودند. شايد اين سخنان مدير خانه هنرمندان را به عنوان کسي که يکي از بهترين مکان هاي برپايي جشنواره را برعهده دارد نمي توان فراموش کرد که گفته بود؛ « از مسوولان و فيلمسازان تقاضا دارم همزمان دو تا جشنواره را برگزار نکنند. اميدوارم اين جشنواره پروين اعتصامي دولتي نباشد و اميدوارم به همين خوبي و گستردگي برگزار شود.»

جشنواره دولتي فجر

12 فيلم در بخش مهمان و 32 فيلم در بخش مسابقه سينماي ايران طبق حدسيات خبرگزاري فارس قرار است در جشنواره شرکت کنند. در اين ليست نام بزرگاني همچون حاتمي کيا، افخمي، صدرعاملي، مهرجويي و بيش از 40 فيلمساز ديگر به چشم مي خورد. دبير جشنواره هم گفته بود تاکنون 30 فيلم سينمايي بلند (35 ميليمتري)، 37 فيلم ويدئويي، 60 اثر پويانمايي، 140 فيلم مستند و 130 اثر کوتاه براي حضور در جشنواره فيلم فجر ثبت نام کرده اند. اما در واقع معني شور و شوق را هم مي توان ديد به طوري که اعلام شده است تا اول آذر، 72 فيلم در مرحله پيش توليد هستند و هنوز تا ساخت فاصله زيادي دارند و 20 فيلم آماده نمايش اکران نشده، 18 فيلم در مرحله صداگذاري، 14 فيلم در مرحله تدوين و 21 فيلم در مرحله فيلمبرداري هستند.