ما سياه نماييم يا سيما؟ زيبايی‌های ربوده شده از "ميليونر زاغه‌نشين"، مزدک علی نظری، خبرنگاران صلح

+ بيست‌ و چند مورد تغيير در يک فيلم سينمايی معروف، تازه‌ترين شاهکار صداوسيما در سال جديد بود. اتفاقی که جز خجالت و تخريب وجهه‌ی ايران و فرهنگ اين سرزمين، حاصلی در پی ندارد

مزدک علی نظری- در سال‌های اخير يکی از بدترين اهانت‌های ناروا به جامعه‌ی روزنامه‌نگاران ايران، تهمت «سياه‌نمايی» بوده است. آن‌ها که از بيان حقيقت به شدت وحشت دارند، همواره با اين اتهام کوشيده‌اند صداهای منتقد و روشنگر را خاموش کنند.

پخش همراه با جرح و «تخريب» يکی از آثار سينمايی روز دنيا از شبکه‌ی يک تلويزيون، يک بار ديگر بهانه‌ای شد تا بسياری از ناظران و منتقدان متعهد به صدا در آمده و از سياست‌های مخرب موجود اظهار تاسف کنند. بيست‌و چند مورد تغيير تنها در يک فيلم سينمايی معروف - که همين چندی پيش در تمام دنيا ديده و تحسين شده- شاهکاری بود که فقط از صداوسيمای ما بر می‌آمد. اين در حالی است که برش‌ها و تغييرات اعمال شده، غالباً به دليل مسائل اخلاقی نبوده و دليل موجهی برای اين «خرابکاری فرهنگی» وجود ندارد. در مقابل، مسئولان سيما در اقدامی عجيب استوديوی شبکه سه (پر بيننده‌ترين شبکه‌ی داخلی) را در لحظات تحويل سال نو، دربست در اختيار عوامل فيلمی گذاشتند که تنها ۲ روز از اکران آن گذشته و با تبليغ و تعريف و تمجيد از اين فيلم، مردم را به تماشای «اخراجی‌ها ۲» دعوت کردند؛ فيلمی که با شوخی‌های تکراری و زشتی چون صادر شدن بوی باقالی و... اوج ابتذال را در سينمای ما به نمايش گذاشته است.

بيان حقايق از زبان يک منتقد منصف سياه‌نمايی است يا چنين عملکردی که جز خجالت و تخريب وجهه‌ی ايران و فرهنگ اين سرزمين، حاصلی در پی ندارد؟

قرار بود به بهانه‌ی پخش «ميليونر زاغه‌نشين» از تلويزيون ايران، حاشيه‌های جالب و ناگفته‌ی اين فيلم که توسط خبرنگار ما جمع‌آوری شده بود، در «خبرنگاران صلح» منتشر شود. مثل اين نکات که: مسابقه‌ی «چه‌کسی می‌خواهد ميليونر شود؟» در عالم واقع هم سال‌هاست از يک شبکه‌ی محبوب هندی پخش می‌شود و در يکی از دوره‌ها هم «آنيل کاپور» اجرای آن را بر عهده داشته است. يا واقع‌گرايی فيلم در نمايش رفتار پليس هند و...

ولی با شرايط موجود بهتر است نگاهی داشته باشيم به حجم هولناک جرح و تغييراتی که ميليونر زاغه‌نشين را از يک اثر اسکاری و فوق‌العاده جذاب، به فيلمی گنگ و بد بدل کردند که چيزی برای بيننده‌ی عادی ندارد و کسی که فيلم اصلی را ديده را هم با فيلمی تازه مواجه می‌کند!

همه‌ی زيبايی‌های دزديده شده

آن‌چه به عنوان ميليونر زاغه‌نشين از شبکه‌ی يک نمايش داده شد، با فيلم اصلی تفاوت‌های بسياری داشت که در ادامه به بعضی موارد اشاره می‌کنيم:

۱) يکی از اسکارهای اين فيلم بابت موزيک متن و ترانه‌های زيبای آن داده شده. در فيلمی که از سيمای ما پخش شد نه‌تنها طبيعتاً خبری از آواز در آن نبود، بلکه موزيک متن هم بی‌ربط و پاره‌پاره پخش شد. آن‌ها که نسخه‌ی اصلی فيلم را ديده‌اند می‌دانند که به اين ترتيب چه بلايی به سر تدوين شاهکار فيلم آمده است.

۲) طبق يک قانون تازه، تمام صحنه‌های سيگار کشيدن شخصيت‌های هر فيلمی سانسور می‌شود؛ حتی فيلمی که چند جايزه اسکار و گلدن‌گلوب را برده باشد، اصلاً اهميت ندارد. مهم سلامت بينندگان عزيز است. «سليم» امضای «آميتا باچان» را به يک عشق‌فيلم می‌فروشد که عمراً سيگار نمی‌کشد!

۳) گويا استعمال قليان هم شامل قانون بالا می‌شود. نمايی که سليم (که از فروختن کفش توريست‌ها پولدار شده) را در حال کشيدن قليان نشان می‌دهد، در نسخه‌ی مورد بحث ديده نشد.

۴) صحنه تکان‌دهنده‌ی کور کردن کودک فقير توسط عوامل باند «مامان» ديده نشد. لابد زيادی تکان‌دهنده بوده است.

۵) خشونت فيلم در سکانسی ديگر هم بی‌مورد تشخيص داده شده: آن‌جا که سليم و گانگسترهای همراهش «لاتيکا» را از ايستگاه قطار بر گردانده و با چاقو صورت دختر را خط می‌اندازند. حالا ديگر مهم نيست که تماشاگر بيچاره در حافظه‌ی خود شک کند و نفهمد که آن خط روی صورت دختر از کجا آمد؟

۶) يک خشونت ديگر: در صحنه حمله‌ی هندوها به زاغه مسلمانان؛ کتک‌کاری‌ها زياد نمايش داده نشد و مردی که آتش زده می‌شود هم کلاً ديده نشد.

۷) در دوران نوجوانی قهرمانان فيلم، دو برادر هنگام دله‌دزدی، شاهد اجرای يک اپرا هستند؛ که در فيلم جديد اپرا مضر تشخيص داده شده و حذف گرديده است!

۸) کل صحنه‌های مربوط به جستجوی دو برادر به دنبال محل آموزش رقص لاتيکا و طبيعتاً رقص دخترک، قيچی شده بود.

۹) وقتی «جمال» در مرحله‌ی ماقبل آخر برنده می‌شود، مجری مسابقه (آنيل کاپور) در حالی که می‌رقصد می‌گويد: «بلند شو، با من برقص...» اين قسمت هم حذف شد. کلاً رقص چيز خوبی نيست!

۱۰) بزن و برقص در خانه‌ی «جاويد» هم همين‌طور.

۱۱) کل سکانسی که جمال توريست‌ها را برای ديدن محله‌های پايين‌شهر می‌برد و دوستانش تاکسی توريست‌ها را لخت می‌کنند (به‌جز نمای گنگی از کتک زدن جمال توسط راننده تاکسی) لابد زائد شناخته شده و حذف شده بود!

۱۲) يکی از زيباترين صحنه‌های فيلم، تماشای لاتيکا توسط جمال، از بالای ايستگاه قطار است. در چيزی که نمايش داده شد، صدای دخترک بود و خودش نبود! در چند سکانس ديگر هم آستين‌حلقه‌ای بودن لباس لاتيکا باعث غيب شدنش شد.

۱۳) در سکانس‌های اوليه که بازيگران به زبان هندی صحبت می‌کنند و فيلم با زيرنويس انگليسی همراه است، عبارت صريح و آشنای «I love you» به جمله بی‌ربطی مثل: «خوبه، بريم!» دوبله شد. اين تابلوترين نکته بود، والا تغيير ديالوگ‌ها و حتی داستان فيلم‌ها به دلخواه «پديدآورندگان ثانويه»ای که در صداوسيما نشسته‌اند، ماجرای تازه‌ای نيست.

۱۴) دوبله‌ی بد اين فيلم هم جای سوال داشت و مثلاً صدای لوس و مضحک انتخاب شده برای بازيگران کودک، به شدت توی ذوق می‌زد.

۱۵) صحنه‌ی حمام رفتن لاتيکا (هرچند داخل حمام ديده نمی‌شود) قيچی شد. لابد برای پيش‌گيری از نمايش داخل حمام در فيلم‌های ديگر!

۱۶) اختلاف دو برادر نوجوان بر سر تصاحب لاتيکا، به شکل ديگری نمايش داده شد. دوبلور سليم گفت: «می‌خواهم لاتيکا را ببرم پيش جاويد.» اما تماشاگران با تعجب ديدند که او به جای رفتن، جمال را از اتاق بيرون کرده و در را بست!

۱۷) نمای نماز خواندن سليم (با کلاه سفيد رنگ) حذف شد.

۱۸) و ضمناً هرجای ديگر فيلم که حرفی از اسلام به ميان می‌آيد، جملات سانسور يا به صورت ديگری ترجمه شدند. مثلاً: حذف اشاره‌ی سليم به صدای اذان، يا آنجا که جمال پس از تعريف ماجرای مرگ مادرش می‌گويد: «اگر الله و راما نبودند، مادرم امروز زنده بود.» که در «نسخه‌ی پاکيزه» گفته شد: «اگر فرقه‌بازی نبود...»

۱۹) اشاره‌هايی که به مسلمان بودن جاويد (گانگستر زاغه‌ مسلمان‌ها) می‌شود هم همين‌طور؛ که حتماً توجيه آن «تحريک احساسات عمومی» است. حتی جمله‌ی مجری مسابقه (آنيل کاپور) که خود را مسلمان معرفی می‌کند هم...

۲۰) در لحظات پايانی فيلم چيزهای درهم‌برهمی پخش شد و ناگهان تيتراژ؛ چراکه هم يک صحنه‌ی ماچ و بوسه داشت و هم بعدش آن رقص دسته‌جمعی ملت در ايستگاه قطار، که جداً شاهکار است. حيف شد؛ نصف مزه‌ی فيلم به همين بود!

۲۱) حتی تيتراژ آخر فيلم هم از تيغ تيز سانسور در امان نماند و با پرش‌های متعددی همراه بود.

۲۲) و...

توضيح ضروری: متاسفانه دقايقی از ابتدای فيلم را نديديم تا بدانيم بر سر تيتراژ زيبای اوليه (با آن ريتم تند تدوين و موزيک فوق‌العاده) چه آوردند. يا آن سکانس عجيب پريدن جمال در فضولات انسانی، که بعيد است از دست قيچی‌داران سيما در رفته باشد!