همه منتظرند، گزارش هفتگي رويدادهاي سينمايي، اعتماد

گيسو فغفوري

روزهاي خانه تکاني در سياست هاي سينمايي آغاز شده است. به اينها بايد رفتارهاي سياسي در برخورد با سينماگران را هم اضافه کرد. همه منتظرند تا ببينند سياستگذاران جديد چه حال و هوايي را براي سينما در نظر گرفته اند. اما اين سخن عطاءالله مهاجراني را فراموش نمي کنيم؛ او در اولين ديدار و گفت وگو با هنرمندان در همان سال اول وزارت خود گفت؛ «شما هنرمندان هستيد که مي مانيد، مديران مي آيند و مي روند.» حالا اين بار هم سينما به کار خود ادامه مي دهد. فيلم ها ساخته مي شوند؛ زيرزميني يا با مجوز در ايران يا خارج از ايران. هنرمندان شايد اندکي به گوشه روند اما فراموش نمي شوند و مي مانند.

پست ها داده شد

همه منتظرند تا ببينند افرادي که اين روزها بر صندلي هاي مختلف مديريت سينما تکيه زده اند چه انديشه و چه فکري را دنبال مي کنند. تمام حرف و حديث ها به عنوان شايعه باقي ماند و هيچ کس در آن پستي که عنوان شده بود، قرار نگرفت. البته همان آدم ها ماندند در پشت صحنه تا سياستمداران را کمک و همراهي کنند. همه منتظرند تا ببينند حرف ها را باورکنند يا اعمال را. هنگامي که معاون سينمايي «جواد شمقدري» به روايت خبرگزاري فارس «هنوز امضاي حکمش خشک نشده بود فرمان رفع توقيف به رنگ ارغوان را داد» خيلي ها که خوش بين تر بودند به فکر انتظار حداقلي در سينما افتادند. نشانه اش را اکران «کتاب قانون» دانستند و خبر قطعي اکران «ماه وش». اما ناگهان نام «سيدعليرضا سجادپور» به عنوان مدير جديد اداره ارزشيابي و نظارت معاونت سينمايي مطرح شد. هنوز خاطره نامه نگاري هاي او با مدير عامل خانه سينما «محمدمهدي عسگرپور» از ياد نرفته است. او از همان روزي که بر اين مسند نشست بر يک موضوع تاکيد کرد؛ «به طور کلي به عنوان مدير اداره کل، هر برنامه يي را که آقاي شمقدري داشته باشد، بايد اجرا کنم.» وي البته اعلام کرده است؛ «برنامه هاي اداره کل نظارت و ارزشيابي بدون توقف و با کمک همکاران، همانند سابق پيش مي رود.» البته او هنوز هيچ برنامه کلي براي تشريح ندارد.

برخي بر اين باورند پس از انتقادهايي که احمدي نژاد از مواضع «صفارهرندي» انجام داده، قرار است از سوي مسوولان نگاه مثبتي به سينما شود و حتي فيلم هايي همچون آتشکار و تسويه حساب امکان نمايش پيدا کنند.

پس از انتخاب سجادپور بود که نام «مسعود شاهي» به عنوان دبير بيست و هشتمين جشنواره بين المللي فيلم فجر اعلام شد. احمد ميراعلايي نيز به عنوان مدير عامل بنياد سينمايي فارابي انتخاب شد.

سياست جدايي جشنواره از فارابي

سال ها بود که جدا کردن جشنواره فيلم فجر از بنياد سينمايي فارابي درخواست بي پاسخ مانده سينماگران بود. عده يي بر اين اعتقاد بودند که جدا کردن جشنواره ها مي تواند کمک بزرگي به توليد و عرضه فيلم ها باشد. چند ماه از سال بنياد سينمايي فارابي درگير جشنواره هاي مختلف مي شد و درخواست هاي سينماگران بي پاسخ مي ماند. اکنون اين اتفاق افتاده است. مراسم معارفه «مسعود شاهي» با حضور «جواد شمقدري» برگزار شده است. مردي که در سال هاي اخير در بنياد رودکي، صبا، مرکز هنرهاي نمايشي و... به عنوان مدير فعاليت داشت و از او به عنوان کانديداي پست معاونت هنري ياد مي کردند، اينک بر پست جديدي تکيه زده است. او اکنون کاري دائمي را آغاز کرده است. مديري که از همراهان «انوار» بوده است و اکنون قصد دارد يک کار را زيربنايي انجام دهد. به قول عده يي او در حالي در اين سمت قرار گرفته است که «جواد شمقدري» او را به بزرگي قبول دارد؛ جشنواره فيلم فجر زير نظر معاونت سينمايي فعاليت کند. مي توان نتيجه گيري کرد در اين فرصت اندک فعاليت هايي که اينک درباره جشنواره شروع شده است به سرانجام نمي رسد و بايد منتظر ماند. در واقع برخي ديگر بر اين باورند امسال در کمبود فيلم هاي سينمايي و سينماگران مستقلي که از هم اکنون قصد ندارند در جشنواره فيلم فجر شرکت کنند يک جشنواره کاملاً دولتي به دور از هر گونه شعار دموکراسي برگزار شود و همه چيز به بعد تر و به عملي شدن سياست هاي مسوولان واگذار شود. اينک سياست هاي جشنواره ها دنبال مي شود و فارابي نيز بدون هيچ خللي قرار است به کارهايش ادامه دهد. اين آن چيزي است که در آغاز اين انتخاب ها خود را نشان داده است. «مسعود شاهي» مشاور معاونت سينمايي وزارت ارشاد را در دوره قبل برعهده داشته و قرار است به زودي مقررات جشنواره امسال اعلام شود. البته از هم اکنون قول اضافه شدن يک سيمرغ براي سينماي ايران اعلام شده است.

مدير سريالي براي فارابي

«سيداحمد ميرعلايي» به عنوان نهمين مدير فارابي معرفي شد. «سيدمحمد بهشتي»، «محمد حسين حقيقي»، «محمد رجبي»، «محمدحسن پزشک»، «عبدالحميد محبي»، «محمدمهدي عسگرپور»، «عليرضا رضاداد» و «مجيد شاه حسيني» مديران قبلي بودند. «مسعود ده نمکي» و «محمد درمنش» نام هايي بودند که حضورشان در اين سمت اعلام و تکذيب شد. «مجيد شاه حسيني» مدير پيشين فارابي در مدت حضورش بيشتر پشت درهاي اين بنياد ماند و به جاي رويارويي با سينماگران و رسيدن به کارهاي آنان به تحقيق و بررسي پرداخت. در مدت حضورش او مورد اعتراض نهادهاي مختلف از کارگردانان و تهيه کنندگان قرار گرفت و بارها سينماگران از نامه هاي بي جوابشان گفتند و خودشان شنيدند. اما به نظر مي رسد مسوولان تازه نشسته بر صندلي ها يک هدف کلي دارند و آن يکپارچه کردن سياست ها است. سجاد پور تاکيد کرده است؛ «مديران سينمايي به هيچ عنوان، جزيره يي عمل نخواهند کرد و همه مديران يک سياست واحد و مرکزي را پيگيري خواهيم کرد و يک روح واحد بر پيکر مديران سينمايي حاکم است.» بنابراين ديگر مثل قبل نيست که اگر از دست مديرکل نظارت و ارزشيابي ناراحت شوند بتوانند پيش معاون سينمايي بروند.

اما حکايت غمبار ممنوع الخروج بودن

کمتر دوره يي در سينماي ايران پيش آمده است که سينماگران شناخته شده ممنوع الخروج شوند. اکنون تعداد سينماگراني که نمي توانند از ايران خارج شوند به سه نفر رسيده است. مجتبي ميرطهماسب و فاطمه معتمدآريا که نتوانستند همراه گروه و به دعوت آکادمي اسکار به امريکا بروند و در روزهاي آخر هفته گذشته «جعفر پناهي» نيز امکان خروج از ايران را به مقصد پاريس از دست داد. به اين ترتيب در واقع هنرمنداني که مي رفتند و قطعاً دوباره به ايران بازمي گشتند اين امکان را از دست دادند تا دوباره يک علامت سوال بزرگ در جهان و يک بلاتکليفي براي اين هنرمندان به وجود آيد. اگر معتمدآريا و ميرطهماسب امکان ديدار و آشنا شدن با سينماي امريکا را از دست دادند جعفرپناهي مردد است بر سر انتخاب داوري در جشنواره در هند. شايد در اين مدت اين مشکلات حل شود و اين بهترين اتفاق است چرا که نبودن «ميرطهماسب» در نشست نقد و بررسي فيلمش«بانوي گل سرخ» واکنش منفي در بين حاضران داشت.

عکس يادگاري هيات ايراني

در اين روزها هشت سينماگر ايراني از جمله ابراهيم حاتمي کيا، امين تارخ، محمدمهدي عسگرپور و فرهاد توحيدي به دعوت آکادمي اسکار به امريکا رفته اند و هر روز عکس ها و خبر حضورشان در مراکز و نشست هاي مختلف مخابره مي شود. مثلاً آنها از مراکز تخصصي ديدار کردند و در چهارمين روز اين سفر 10روزه آنان از تجهيزات فني شرکت پاناويژن ديدن کردند. هيات ايراني پس از بازديد از اين شرکت به هاليوود رفت و از بزرگ ترين نمايش جوايز سينمايي جهان (اسکار) در کداک تيه تر بازديد کرد. اين همان سالني است که اوايل اسفند هر سال ميزبان مراسم اسکار است. در پنجمين روز از ديدار سينماگران ايراني آنان مشغول ديدار از مجموعه سينمايي «آرک لايت» کمپاني صوتي - تصويري دالبي و تماشاي فيلم سينمايي «پارانورمال» و نمايش «مده آ» بودند.

کيميايي از محاکمه تا تمبر

فيلم سينمايي «محاکمه در خيابان» جديدترين ساخته «مسعود کيميايي» پس از پايان نمايش عمومي «بي پولي» در گروه سينمايي استقلال در بيش از 50 سينماي کشور روي پرده مي رود. در هفته پيش تمبر مسعود کيميايي هم در شيراز رونمايي شد. در برنامه يي که به اين مناسبت برگزار شده بود مسعود کيميايي به نکاتي اشاره کرد؛ اينکه شيراز با داشتن بازيگران و کارگردانان خوب و استعدادهاي زياد مي تواند سينماي مستقل داشته باشد. همچنين درباره فيلم جديدش گفت که با حضور جمشيد مشايخي مي خواهد «تبعيد سايه ها » را بسازد. او درباره بازسازي مجدد فيلم «قيصر» گفت؛ «من نيز مخالفتي ندارم به شرط آنکه «قيصر» همانند نسخه قديمي اش سياه و سفيد و عکس به عکس ساخته شود. اگر قرار است اين فيلم نسخه کپي همان اثر قبلي باشد، چرا خود فيلم از توقيف خارج نشود و به نمايش درنيايد.» او مسير تصويب فيلمنامه را هفت خوان رستم دانست. ديگر فيلمي که قرار است از فردا اکران شود فيلم حيران ساخته شاليزه عارف پور است.

کتاب قانون

فيلمي که دو سال نتوانست مجوز بگيرد به روي پرده آمده و با استقبال هم روبه رو شده است. در اين مدت کمتر کارگردان آن سخن گفت و تهيه کننده اش محسن علي اکبري به خبرنگار مهر از نارضايتي هايش گفته است؛ «فيلم يک سال و نيم در نوبت اکران بود و ما زمان هاي خوبي را از دست داديم اما سرنوشت «کتاب قانون» اين بود که در اين شرايط روي پرده برود و من از زمان اکران فيلم ناراضي نيستم. تنوع اکران نشان دهنده نبض تپنده سينماي ايران است. نمايش فيلم هاي پرفروش در کنار هم به سود سينما است. ظلمي که در اين مدت در حق «کتاب قانون» شد به اين سادگي ها جبران نمي شود و دو سال بي جهت فيلم در محاق توقيف ماند؛ فيلمي که مي توانست به عنوان پديده اکران معرفي شود.»

هم فيلم و هم کارگاه

پس از اينکه کارگاه هاي عباس کيارستمي در نشر کارنامه و لاهيجان برگزار شد، سينماگران جوان و علاقه مند آثارشان را در موضوعاتي همچون چاي، درخت و در ساختند و در برنامه هايي همچون «تصوير هنرمند»؛ جشنواره يي که امسال انگار خبري ازش نيست، نشان دادند. اکنون نوبت بزرگاني همچون «مسعود کيميايي» و «بهمن فرمان آرا» است که در اين راه گام بردارند. «بهمن فرمان آرا» که رسماً اعلام کرده است به اين معاونت سينمايي فيلمنامه نمي دهد و مي خواهد دو فيلم در خارج از کشور بسازد اما فرصت ارتباط با جوانان را از دست نمي دهد. او قصد دارد با حضور 30 جوان علاقه مند کارگاه خود را برگزار کند.

بهمن فرمان آرا قرار است فيلم هاي «از عباس کيارستمي متنفرم» و «سفر به تاريکي» را در خارج از کشور بسازد. او در حال مذاکره است تا فضاي استوديويي مناسب و ارزان در چک، بلغارستان يا ايتاليا براي اين کار پيدا کند. رضا کيانيان و هديه تهراني هم همراه او به آلمان مي روند و در فيلم «سفر به تاريکي» بازي مي کنند. فرمان آرا از ساخت فيلم کمدي هم خبر داده و گفته است؛ «اين فيلمنامه در حد يک طرح است و از دو سال قبل قرار بود با حضور عليرضا خمسه و اکبر عبدي ساخته شود.»

بزرگداشت مجيدي در فرانسه

برنامه ويژه بزرگداشت مجيد مجيدي کارگردان سينماي ايران در جشنواره فيلم «سينه - ژون، لايين» کشور فرانسه برگزار شده و تا اول آبان ادامه دارد. در اين جشنواره فيلم هاي مطرح اين کارگردان در کنار نگاهي ويژه به فيلم «آواز گنجشک ها» در معرض تماشاي مخاطبان قرار مي گيرد.

«مجيد مجيدي» داور جشنواره فيلم راه ابريشم ترکيه است که از 23 آبان ماه آغاز به کار مي کند و به مدت هشت روز ادامه خواهد داشت. شهر بورسا در گذرگاه راه تاريخي ابريشم قرار داشت و اين جشنواره براي کمک به احياي اين راه و برجسته کردن نقش بورسا هر ساله در ترکيه برگزار مي شود.

نيکي کريمي و انتخاب هاي عجيبش

اين روزها روي پرده سينماهاي تهران حضور نيکي کريمي کاملاً پررنگ است او در فيلم «دو خواهر» در کنار «محمدرضا گلزار» بازي مي کند. در نقش يک استاد جدي هنر که پولدار نيز هست؛ انتخابي که مايه حيرت بسياري شده است. اين روند در فيلم ديگري نيز ادامه دارد؛ فيلم «آقاي هفت رنگ» دومين همکاري اين بازيگر با «شهرام شاه حسيني». حق را به کريمي مي دهيم که مي خواهد به عنوان بازيگر فراموش نشود اما آخر وجهه متفاوتي که او از خود با گرفتن عکس، ترجمه و فيلمسازي نشان داده است اينک با بازي در اين فيلم ها از بين مي رود و اين سوال مطرح مي شود که اين چه انتخاب هايي است؟ شايد اگر نگاهي مايوسانه داشته باشيم اين انتخاب ها به دليل فضاي حاکم بر سينماي ايران انتخاب هايي ناگزير است. هرچند خود نيکي کريمي اميدوارتر از ماست و تاکيد دارد؛ «فرداي سينماي ايران اميدوارکننده و رو به رشد است.» او اين سخنان را در مراسم نمايش و بررسي فيلم هايش «زن ها فرشته اند» و «رواني» بيان کرده است. هر چند اين دو فيلم هيچ کدام جزء فيلم هاي بارز در کارنامه بازيگري نيکي کريمي نيستند اما همين دو فيلم روند نزولي انتخاب هاي او را حتي در زمينه فيلم هاي پرفروش نشان مي دهد. اين فيلم هاي سينمايي با حضور نيکي کريمي در ريچموند هيل سنتر تورنتو نشان داده شد و او يادآوري کرد؛ «فيلم هاي خوب هم در داخل کشور و هم در خارج کشور مورد توجه قرار مي گيرند و اين گونه نيست که ديگر سينماي ايران در جشنواره ها توفيق گذشته را نداشته باشد.»

ارشادي و فراهاني دو حضور متفاوت

هر چقدر حضور گلشيفته فراهاني در آن سوي آب ها و در ديار فرنگ با واکنش هاي متضاد مثبت و منفي روبه رو شد، حضور «همايون ارشادي» بازيگر کشف شده «عباس کيارستمي» بي حاشيه ادامه دارد. هنگامي که اولين بار پشت يک چراغ قرمز عباس کيارستمي بر شيشه ماشين «همايون ارشادي» زد تا او را دعوت به حضور در فيلم «طعم گيلاس» کند حتماً فکر نمي کرد يک بازيگر جهاني را انتخاب کرده است. اينک ارشادي با تکيه بر دانش هاي پيشين خود بازيگري است که حضور جهاني در فيلم هاي دو کارگردان شناخته شده جهان را در کارنامه اش دارد. ابتدا فيلم «بادبادک باز» ساخته مارک فورستر بود و اکنون نوبت اکران موفق درام تاريخي «آگورا» به کارگرداني الخاندرو آمه نابار است؛ فيلمي که با هفت ميليون يورو (3/10 ميليون دلار) فروش در چهار روز پرفروش ترين فيلم سينماي اسپانيا در سال 2009 لقب گرفت. اين فيلم 70 ميليون دلاري نخستين بار در دنيا در بخش خارج از مسابقه شصت و دومين جشنواره بين المللي فيلم کن به نمايش درآمد و 18 دسامبر امسال در امريکا به نمايش درمي آيد و احتمالاً نسخه اکران عمومي آن حدود 10 دقيقه طولاني تر خواهد بود. ماجراهاي فيلم بلندپروازانه «آگورا» در قرن چهارم ميلادي مي گذرد و داستان يک مثلث عشقي است ميان هيپاتيا (ويتس)، داووس (مکس مينگلا) و اورستس (اسکار ايساک). ارشادي در نقش آسپاسيوس در اين فيلم 128 دقيقه يي بازي مي کند.