سواد خواندن و نوشتن دانش آموزان ايرانی در رتبه های پائين جهانی قرار دارد ، گزارش ترانه بنی يعقوب، همشهری عصر

قبول خبر پائين بودن رتبه جهانی سواد خواندن و نوشتن دانش آموزان ايرانی برای خيلی ها سخت است. آموزش های فشرده و سخت دوره ابتدائی را کمتر کسی می تواند از ياد ببرد مشق شب های بی پايان و ديکته هائی که هرشب بدون وقفه تکرار می شوند. پس چطور با اين همه تلاش دانش آموزان و معلمها باز هم وضعيت دانش آموزان ايرانی در خواندن و نوشتن و رياضی رضايت بخش نيست .

خبر کوتاه بود و غافلگير کننده رئييس پژوهشگاه تعليم و تربيت آموزش و پرورش چند روز پيش اعلام کرد :" طبق آزمون بين المللی تيمز و پلز ايران در دروس رياضی و علوم و همچنين سواد خواندن و نوشتن رتبه های آخر را در بين کشورهای جهان به خود اختصاص داده است ."

هاجر تحريری هر چند رتبه دقيق ايران را در اين رده بندی جهانی نمی گويد اما به طور ضمنی اشاره می کند :"اگر ۳۰ کشور در اين آزمون شرکت کرده باشند رتبه ايران ۲۹ يا ۲۸ است ما اين نتايج را منتشر می کنيم تا مسئولان نظام آموزشی تدبيری برای اين نابه سامانی بينديشد."

روش های تدريس پراکنده و افت دانش آموزان

محمد هشت ساله کنار دفتر و کتابهای پراکنده اش نشسته و با چشمان کودکانه به يکی از کتابهای مقابلش زل زده است. مادرش با اصرار خطوط کتابش را نشانه می گيرد " بخوان ؛ سعی کن بخوانی ."

کتابی که روبروی محمد باز است .يک کتاب داستان کودکان است که با جملات ساده ای برای کودکانی که سال اول ابتدائی را گذرانده اند تهيه شده است . خواندن اين کتابها برای کودکان دبستانی توصيه می شود و سواد خواندن آنها را تقويت می کند . محمد به سختی تعدادی از کلمات کتاب را می خواند و خيلی زود خسته و عصبی کتاب را به گوشه ای پرتاب می کند .

مادر محمد که سال گذشته ساعتها برای سواد آموزی فرزندش تلاش کرده حالا نااميد می گويد :" سواد خواندن پسرم اصلا تعريفی ندارد و نگران پيشرفت درسی اش در کلاس دوم هستم. در سال های گذشته وقتی کلاس اول دانش آموزی به پايان می رسيد او به خوبی کلمات و جملات را با صدا کشی می خواند اما اکنون محمد و بسياری ديگر از دوستان و يا اقواممان که فرزندانی بزرگتراز محمد هم دارند از خواندن و نوشتن روان عاجزند ."

محمد هشت ساله اما بی توجه به اين نگرانی های مادرش به سراغ کامپيوترش رفته و به صفحه مونيتورش زل زده است تا بار ديگر ساعتهای دراز ی را مشغول بازی کامپيوتری شود .

مادرش با اندوه می گويد :"فقط همين طور چيزها نظرش را جلب می کند نمی دانم بايد ضعف او را به گردن معلم ها و مدرسه بگذارم يا سبک زندگی دوران جديد که با امکانات زيادش پسرم را سر به هوا کرده است" .

علی فاضل کارشناس مسائل آموزشی دليل افت رتبه جهانی سواد دانش آموزان ايرانی را بررسی می کند. او نه تنها دانش آموزان و وسايل کمک آموزشی و کامپيوتر را در اين باره مقصر نمی داند که معتقد است آشنائی با علوم روز برای دانش آموزان مفيد هم خواهد بود .

او که مديريت يک دبيرستان را نيز به عهده دارد بی الگوئی روش تدريس معلمان و استاندارد نبودن آن را دليل اصلی اين ضعف ارزيابی می کند :" :"روش های تدريس در مدارس ما الگو و استاندارد خاصی ندارد. ما سالهاست که روش تدريس معلمان را به روز نکرده ايم و هر کسی بنا به تجربه و خلاقيت اش روشی ارائه می دهد ما امروز خبر نداريم که در کلاسهای مختلف کشور چه می گذرد و معلمان با چه روشی درس می دهند ؟ دانش آموزان در دوره ابتدائی به لحاظ خواندن و نوشتن در سطح پائينی قرار دارند و وقتی هم وارد مقاطع بالاتر تحصيلی می شوند بايد بر اساس همين معلومات قدرت استدلال پيدا کنند در حاليکه ضعف آنها مانع اين مساله می شود و در نتيجه دانش آموزانی به عرصه می رسند که با سختی بسيار رياضی می آموزند چون قدرت استدلال ضعيفی دارند. "

او ارتباط دروس مقطع ابتدائی و راهنمائی را که خود ازآن به عنوان هرم آموزشی ياد می کند بسيار مهم می داند :"ارتباط بين مقاطع تحصيلی بسيار گسسته است مگر اينکه با خلاقيت برخی از دبيران اين پيوستگی ديده شود و قدرت استدلال دانش آموزان شکل بگيرد."

ستاد پی گيری آموزش ابتدائی شکل دهيد

فاضل ارزيابی مداوم کارشناسان را از وضعيت آموزش ابتدائی طرحی ضروری می داند طرحی که بر اساس آن مجموعه ای از کارشناسان مستقل آموزشی بدون چشم پوشی ضعفهای همه معلمان را بررسی می کنند تا دانش آموزان از روش های نامناسب تدريس آسيب نبينند. او پيشنهاد تاسيس ستاد پی گيری آموزش های ابتدائی را می دهد.

روش های متفاوت تدريس به عقيده برخی از کارشناسان آموزش و پرورش از نکات مثبت آموزش و پرورش ماست و امکان بروز خلاقيت را باز می گذارد .
فاضل در اين باره عقيذه ديگری دارد :"پراکندگی در روش تدريس هارمونی مناسب تدريس را تغيير داده و بنابراين تفاوتهای فاحشی بين سطح علمی دانش آموزان ديده می شود . می توان بدون از بين بردن خلاقيت معلمان از سامانه ای مشترک برای تدريس استفاده کرد زير ساختی که ۶۰ درصد روش های تدريس را ميان معلمان مشترک کند و ۴۰ درصد باقيمانده را به معلمان و خلاقيت شان واگذار کند ."

به عقيده او شايدچنين زير ساخت های آموزشی در حوزه ستادی شکل گرفته باشد اما اين برنامه های مدون هرگز در بدنه اجرائی عينيت نيافته است .او نفش معلمان با روحيه ای را که به طور مداوم با روشهای جديد تدريس آشنا می شوند درپيشرفت دانش آموزان بسيار موثر می داند .

مشکلات وزارتخانه ای با ۶۰ درصد کسری بودجه

امير ۷ ساله امسال کلاس اولی است . او در کلاس درس معلمی ثبت نام شده که ۴۰ سال تجربه تدريس دارد اما با اين همه مادر امير از وضعيت پيشرفت فرزندش گلايه دارد.
او با ناراحتی می گويد :"همه به من توصيه کردند که فرزندم را در کلاس درس معلمی با تجربه ثبت نام کنم اما امير اصلا معلمش را دوست ندارد و مدام از بی حوصلگی اش گلايه می کند .با اينکه من شاغلم و فرصت کافی ندارم بار اصلی تکاليفش به گردن من افتاده است ."

شيرزاد عبداللهی کارشناس مسائل آموزشی در اين باره می گويد: "درست است که تجربه معلم در پايه های ابتدائی مفيد است اما گاهی همين تجربه نتيجه معکوس می دهد .معلمی که ۲۰ سال از يک روش واحد تدريس استفاده می کند در واقع دچار نوعی جمود فکری می شود . در همه دنيا معلمان با تجربه مدام در کلاس های ضمن خدمت با بهترين و جديد ترين روش های تدريس آشنا می شوند اگر معلمان ما اطلاعات شان به روز نباشد با هر چند سال تجربه هم موفق نخواهند بود ."

او به نقش معلمان در تعليم دانش اموزان تاکيد می کند: "معلمان ابتدائی بايد دانش بالائی داشته و به علوم روان شناسی و تربيتی مجهز باشند. اين معلمان بايد به لحاظ شخصيتی علاقه مند به کارشان باشند .اين توانائی ها فقط در مدر ک تحصيلی خلاصه نمی شود و می توان انگيزه و دانش معلمان با مدرک پائين را هم با آموزش های ضمن خدمت افزايش داد ."

عبداللهی تغيير نگاه مسئولان و مديران ارشد کشورمان به مقوله آموزش و پرورش و استفاده از دستاوردهای علم آموزش و پرورش در دنيا و تربيت معلمان زبده و متخصص را راهکاری برای افزايش توان علمی ادانش آموزان ايرانی ارزيابی می کند.

علی عباسپور تهرانی فرد رئيس کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس هر چند مشکلات وزارت آموزش و پرورش را که به قول خودش ۶۰ درصد اعتباراتش در سال ۸۷ با کسری بودجه مواجه بوده می پذيرد اما می گويد :"همانگونه که مدال های المپيک نشان دهنده سطح عمومی ورزش کشورمان نيست سطح سوا د دانش آموزان ما هم به طور کامل با اينگونه آزمون های جهانی سنجيده نخواهد شد . با اين همه من ضعف های آموزش و پرورش را می پذيرم . ۲۵ درصد مردودی و افت تحصيلی در ميان دانش آموزان سال اول ديرستان نشات گرفته از همين مسائل است . "

به عقيده ريئس کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس ارتقای سطح مدارس ؛دانش معلمان و از بين بردن ضعف کتابهای درسی ؛توجه به مسايل پرورشی دنش آموزان و ارتباط بين اوليا و معلمان به از بين بردن افت تحصيلی دانش آموزان ياری می رساند .

کارشناسان آموزشی بر اين عقيده اند که رتبه کنونی سطح علمی دانش اموزان ما چندان تعجب آور نيست و برخلاف تصور عموم مردم سالهاست که ما در چنين وضعيتی قرار داريم چرا که آـموزش ما سالها از دنيا عقب تر حرکت می کند و همچنان مبتنی بر محفوظات دانش آموزان است . آنها پيشنهاد می کنند برای حل اين مشکلات بايد به آموزش و پرورش به عنوان يک علم جهانی نگاه کرد و از تجربيات جهانی غافل نبود .