اعتراف صداوسیما به نقش مخرب این رسانه در تشدید ناآرامی های بعد از انتخابات در یک گزارش محرمانه

اختصاصی کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران - در گزارشی محرمانه که اداره کل آموزش و پژوهش معاونت سیاسی سازمان صدا تحت عنوان «آسیب شناسی رفتار صدا وسیما واعتماد مخاطبان به آن قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری» در۱۸ مرداد ۱۳۸۸تهیه کرده و کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران نسخه ای از آن را به دست آورده است، عملکرد این سازمان به شدت مورد انتقاد قرار گرفته و به نوعی حضور مردم در خیابان ها را واکنشی به نحوه پوشش اخبارانتخابات، واکنش به چگونگی شمارش آراء و انعکاس آن، و در نهایت عدم پوشش واکنش معترضان مرتبط دانسته است.

در بخشی از این گزارش که تنها نزدیک به سه ماه بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ تهیه شده و مهر «محرمانه» بر خود دارد «چگونگی شمارش آراء و دستیابی به نتایج اولیه وانعکاس آن با این سرعت» برای بسیاری از مردم «ابهام آفرین» خوانده شده و آمده که «همین مساله تردیدهایی را برای مردم ایجاد کرد» تا « زمزمه هایی» مبنی بر «از پیش تعیین شده بودن نتایج انتخابات» سر دهند: « انتشار زودهنگام نتایج انتخابات پیش از اماده سازی ذهن مردم یکی از خطاهای رسانه ملی در اطلاع رسانی پس از انتخابات بود…. با توجه به پایان زمان رای گیری در ساعت ۲۲ شب بیست و دوم خرداد واعلام نتایج اولیه (پس از شمارش ۶۱ درصد از صندوق های رای) در ساعت ۲:۴۷ دقیقه بامداد روز بعد (که گویای پیروزی احمدی نژاد بود).»

گزارش تصریح کرده است که «… اعلام نتایج انتخابات با این سرعت تقریبا بی سابقه بود».

این گزارش که ظاهرا برای مدیران صداوسیما تهیه شده است به صورت تلویحی عملکردصداوسیما از شب شمارش آراء تا روزهای بعد از آن را یکی از عوامل حضور مردم در خیابان ها و اعتراض به نتایج انتخابات می داند. این درحالی است که عوامل دادستانی و نیروهای امنیتی بلافاصله با پایان شمارش آراء به صورت سیستماتیک و از پیش برنامه ریزی شده دست به یکی از گسترده ترین پروژه های دستگیری طی سالهای گذشته علیه فعالان برجسته سیاسی، مطبوعاتی، وکلا و مسوولان ستادهای انتخاباتی ستادهای مهدی کروبی و میرحسین موسوی پرداختند. بسیاری از افرادی که طی روزهای بعد از انتخابات و در جریان تظاهرات خیابانی دستگیر شدند، متهم به تشویق مردم به شرکت در تجمعات و یا سازماندهی تجمعات شدند.

افرادی مانند سیدمصطفی تاج زاده، محسن میردامادی، عبدالله رمضان زاده، از جمله صدها دستگیرشده بعد از انتخابات هستند که با اتهاماتی همچون «تبانی واجتماعی با هدف اقدام علیه امنیت ملی» و یا شرکت در آنچه مقامات حکومتی از آن «اغتشاشات» یاد می کنند مواجه شده و راهی زندان شدند. نکته جالب آنکه در دادنامه محسن میردامادی دبیر کل حزب جبهه مشارکت که به ۶ سال حبس تعزیری محکوم شد آمده است:” «تبانی و اجتماع با هدف اقدام علیه امنیت داخلی کشور از طریق شرکت در جلسه ۲۳/۳/۱۳۸۸(یک روز پس از انتخابات) حزب مشارکت متهم به عنوان دبیرکل حزب هدایت جلسه را به عهده داشته و اقدام به طرح و عنوان مطالبی کرده که در شکل گیری اغتشاشات و تجمعات غیرقانونی روزهای بعد از آن بسیار مؤثر بوده است. متهم در این جلسه اظهار می دارد «این انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری انتخابات نبود بلکه سناریوی از پیش تعیین شده بود.»

اتهامات مشابهی نیز گریبان گیر بسیاری از چهره سرشناس سیاسی همچون عبدالله مومنی، احمد زید آبادی، هدایت آقایی، بهزاد نبوی، محمدعلی ابطحی، سعید حجاریان، محمد عطریانفر، علی تاجرنیا، سعید شریعتی ودهها تن دیگر شد در حالی که این گزارش هیچ اشاره ای به نقش داشتن سران اصلاح طلب و چهره های سیاسی مطرح در شکل گیری حضور مردم در خیابان نمی کند و به جای آن صداوسیما را به عنوان عامل محرک در این ماجرا می داند.

نیروهای امنیتی و مقامات کشوری و نظامی درحالی بارها رهبران منتقد دولت را متهم به سازماندهی تجمعات خودجوش بعد از انتخابات کردند که بسیاری از دستگیرشدگان اساسا در تجمعات حضور نداشتند.

این گزارش در شرح بخشی دیگر از آنچه «اشکالات وارده به رسانه ملی» که «باعث ناخرسندی معترضان شد» آورده است: «عدم پوشش واکنش های معترضان به نتایج انتخابات در اولین روزهای پس از اعلام نتایج و تاکید بر جشن وسرور حامیان نامزد پیروز، دعوت از مردم برای حضور گسترده در جشن پیروزی آقای احمدی نژاد و پخش مستقیم مراسم از شبکه های رادیویی و تلویزیونی – که متاسفانه در این مراسم، سخنان تندی علیه برخی مسئولان مطرح شد وشعارهای ناپسندی هم از سوی مردم طرح گردید که مطمئنا به صلاح نظام نبود- و سکوت کامل خبری در خصوص سایر نامزدها، از دیگر اشکالات وارده به رسانه ملی است که باعث ناخرسندی معترضان شد.»

در ادامه با انتقاد شدید از عملکرد بعد از انتخابات صداوسیما نویسندگان گزارش محرمانه صداوسیما اضافه کرده اند: «اطلاع رسانی با تاخیر، ناقص وغیرشفاف و عدم پوشش مناسب اخبار معترضان و تجمعات صورت گرفته و نیز بیانیه هایی که ازسوی نامزدهای معترض صادر می شد – با توجه به این که سایر رسانه ها به شیوه های مختلف و با اغراض و اهداف معین این اخبار را پوشش می دادند و طبیعتا مردم به نوعی به این اخبار دست می یافتند – اعتماد مردم را نسبت به صداوسیما خدشه دار کرد ومخاطبان به صراحت دریافتند که نمی توانند خبرها را به طور دقیق، کامل و صحح از رسانه ملی کسب نمایند. بنابراین شاهد روگردانی مردم از رسانه ملی و اقبال آنان به شبکه های خارجی و ماهواره ای بودیم.»

این گزارش در بخش هایی عملکرد پیش از انتخابات را مورد تحسین قرار می دهد و در مقابل می نویسد که « بعد از پایان رای گیری» سیاست های صداوسیما « دچار تغییر ناگهانی درجهت منفی و بعضا عقب گرد» شده است. این گزارش در ادامه آورده است که « یکی از دلایل تبدیل شدن این موضوع (شائبه درسلامت انتخابات) به یک چالش سیاسی-امنیتی و بعضا اغتشاشات و کشته شدن چند نفر از هموطنان، به دلیل مسدودشدن ناگهانی فضای باز انتخابات ریاست جمهوری» بوده است.

مقامات ایرانی بارها منتقدان دولت و به خصوص رهبران انها رامسوول کشته شدن افراد درجریان تجمعات مسالمت آمیزمتهم کرده اند در حالی که این اجتماعات بارها توسط نیروهای امنیتی و پلیس به خشونت کشیده شد.

نحوه پوشش خبر کشته شدن مرحوم نداآقاسلطان هم از جمله دیگر انتقادات مطرح شده است: « … دراین خصوص می توان به مساله مرگ ندا آقا سلطان اشاره کرد که بعد از حدود یک هفته و تنها در برخی از بخش های خبری به صورت جزیی به آن پرداخته شد.»

عملکرد صداوسیما دراین گزارش محرمانه توسط نویسندگان آن باعث ایجاد «رنجی تحمل ناشدنی و بغضی کشنده» شده است که به تعبیر آنان « برای کشور، انقلاب و نظام مطلوب نیست». این گزارش همچنین نوشته که این تصور وجود داشته که مردم را صرفا هیزم تنور انتخابات کرده اند: « این احساس شدیدا نامطلوب که مردم یا حامیان نامزدها، صرف هیزم تنور انتخابات شده اند و در یک مقطع، احساسات و عواطف وعلائق آنها برای پر شور شدن انتخابات به رسمیت شناخته شده وبلافاصله بعد از پایان انتخابات، همه این مهربانی ها و شیرینی ها، به بی اعتنایی و بی مهری تبدیل شده است، رنجی تحمل ناشدنی و بغضی کشنده است که برای کشور، انقلاب و نظام مطلوب نیست…. اگر نامزدهای معترض این فرصت را می یافتند که مطالبات خود را در رسانه ملی به عنوان «محرم ترین جایگاه» مطرح نمایند طبیعتا از شدت خشم وعصبانیت آنها کاسته می شد وحجم اعتراضات خیابانی و در پی آن اغتشاشات و درگیری ها تقلیل می یافت.»

در این گزارش «حذف وعدم انعکاس برخی خبرها به صورت کلی و جزئی» و « پرداختن به فعالیت ها وعملکرد دولت نهم چند ماه پیش از برگزاری انتخابات در حجم وسیع» همچنین از عوامل «خدشه دارشدن اعتماد مردم» به صداوسیما برشمرده شده است.

گزارش یاد شده همچنین از منظر نویسندگان اداره کل آموزش وپژوهش معاونت سیاسی مواردی را به عنوان «عملکردخوب» رسانه ملی ایران در قبل از انتخابات مطرح کرده است که از آن جمله می توان به «صداقت درفرآیندانتشاراخبار»، «پوشش موارد ویژه» و «مسوولیت و نقض انتقادی رسانه ها» اشاره کرد.

گزارش ۲۳ صفحه ای «آسیب شناسی رفتار صدا وسیما واعتماد مخاطبان به آن قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری»، در پایان به ارائه پیشنهاداتی تحت عنوان «راه های تقویت اعتماد عمومی به رسانه ملی» مطرح کرده است.

با بررسی محتوای این گزارش کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران عملکرد قوه قضائیه در دو سال گذشته که موجب محکومیت و حبس صدها نفر شده است را شگفت آور میداند و این گزارش را دلیلی دیگر برای آزادی فوری تمامی زندانیان عقیدتی که پس از انتخابات دستگیر و محکوم شده اند میداند و خواستار رسیدگی و تحقیقات مستقلانه یک کمیته ملی و بیطرف به عملکرد قوه قضائیه میباشد. شگفت آور است که علیرغم وجود چنین تحلیل هایی از عملکرد صداوسیما، مقامات این دستگاه همچنان نقشی مخرب در جریان پروژه اعتراف گیری اجباری زندانیان سیاسی و قلب وقایع رخ داده طی ماه های پس از آن پرداختند.