موج انتقادات از دولت ايران در جلسه شورای حقوق بشر در ژنو: انروای بی سابقه هيات ايرانی، کمپين بين المللی حقوق بشر

۲۴ اسفند ۱۳۸۹) شورای حقوق بشر سازمان ملل در حالی جلسه سه شنبه خود را در شهر ژنو ادامه می دهد که بسياری از کشورهای جهان وضعيت نقض حقوق بشر در ايران را مورد انتقاد قرار دادند و برخی کشورها به صورت مستقيم با انتقاد شديد نسبت به رفتار دولت ايران در حصرخانگی رهبران مخالفان ايران ميرحسين موسوی و مهدی کروبی خواستار آزادی و اجازه دادن به آنها به بهره بردن از دارسی عادلانه مطابق با استانداردهای بين المللی شدند. ايران به همراه برمه، ليبی، کره شمالی در راس کشورهايی است که بسياری ازانتقادات کشورها وسازمان های بين المللی را برانگيخته است.

در مقابل نماينده ايران در شورای حقوق بشر سازمان ملل در برابر انتقادات شديد کشورهای آمريکا، سوئد، انگليس، فرانسه و کانادا آنها را به نقض شديد حقوق بشر متهم کرد. نماينده ايران گفت که در آمريکا پليس در برابر رفتار بی رحمانه ای دارد و اقليت ها از نقض حقوق بشر رنج می برند. نماينده ايران از ايجاد زندان های مخفی توسط امريکا وشکنجه زندانيان انتقاد کرد. نماينده ايران همچنين با انتقاد از وضعيت حقوق بشر در کانادا گفت که اقليت ها و همچين افراد بومی دراين کشور به حداقل حقوق انسانی خود دسترسی ندارند. نماينده ايران همچنين از اسلام هراسی در سوئد آمريکا و کانادا انتقاد کرد.

طی روزهای گذشته درحالی که در بيانيه کشورهای منتقد ايران موارد مشخصی از نقض حقوق همراه با نام افراد قربانی مطرح می شود، پاسخ های ايران به کشورهای مختلف بيشتر به يک بيانيه سياسی شبيه می ماند. يکی از همراهان هيات ايرانی با ذکر اينکه نمی خواهد نامش افشا شود به کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران گفت: « متاسفانه افرادی که برای هيات ايرانی تصميم گيری می کنند به جای اينکه متخصص حقوق بشر باشد و چيزی در اين سر در بياورند به شدت سياسی هستند. متاسفانه ما هم که جزو هيات اعزامی هستيم وقتی جوابها را می بينيم می گوييم که واقعا در اين جو خيلی تاثير بدی دارد. چون اصلا با ادبيات سازمان ملل همراهی ندارد و هيچ مورد مشخصی را در برنمی گيرد.»

حقوق اقليت ها، شکنجه در زندان ها و حصرخانگی و استفاده از ارعاب مخالفان از محورهای عمده حملات کشورهای عضو شورای حقوق بشر به ايران بود. موضوعی که ايران برای مقابله به مثل کشورهايی مانند سوئد، کاناد، آمريکا، فرانسه و انگلستان را به موارد مشابهی متهم کرد. در بيانيه های کشورهای مختلف از شورای حقوق بشر خواسته شده است که از يک مکانيسم ويژه برای نظارت بر وضعيت حقوق بشر در ايران حمايت کند و آن را مورد تصويب قرار دهد. (Special Monitoring Mechanism)

چندين ديپلمات حاضر در مقر شورای حقوق بشر به کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران گفتند که قوه قضاييه و دولت ايران تلاش بسيار زيادی را برای مذاکره با کشورهای مختلف برای حمايت نکردن از موضوع «مکانيسم ويژه نظارت» صورت داده اند. به گفته آنها مقامات ايرانی از چندين ماه گذشته با تمرکز بر اين موضوع گفت وگو با کشورهای مختلف که ممکن است به چنين مکانيسمی در جريان جلسه شورا رای مثبت بدهند را دستور کار داشته و کار راتنها به گفت وگوهای داخل شورا منحصر نکرده و حتی نمايندگانی را به پايتخت برخی کشورها فرستاده اند تا خيالشان از رای آنها در مجمع پيش از اجلاس مطمئن شود. از جمله کشورهای همراه ايران که از وضعيت حقوق بشردرايران دفاع کردند می توان به سوريه و چين اشاره کرد. با اين وجود به نظر بسياری از ناظران در محل اجلاس، در مقايسه با جلسه گذشته شورای حقوق بشر، کشورها در انتقاد از ايران بی پرواتر و تعداد کشورهايی که خواستار «مکانيسم ويژه نظارتی» هستند حتی ژاپن را هم در برمی گيرد که محافظه کاری ويژه ای درخصوص قطعنامه های مربوط به ايران دارد.

با اين وجود درحالی که رای در شورای حقوق بشر سازمان ملل عموما يک رای سياسی است که در بسياری از مواقع از پايتخت کشورها کنترل می شود، کشورهايی که از جامعه مدنی قوی ای برخوردارهستند از سوی سازمان های محلی برای تحت فشار گذاشتن دولت ايران در زمينه رعايت تعهدات بين المللی اش و توقف نقض حقوق بشر تحت فشار گذاشته می شوند.

در جلسه روز سه شنبه نماينده ديده بان حقوق بشر و عفو بين المللی بازداشت خانگی ميرحسين موسوی و مهدی کروبی به همراه همسرانشان را مورد انتقاد جدی قراردادند واز بازداشت های خودسرانه و نيز اعدام ها در ايران ابراز نگرانی کردند. نماينده استراليا در اين جلسه ايران را به دليل بازداشت های خودسرانه مورد انتقاد داد. موضوع کشته شدن دو تن در جريان تجمات مسالمت آميز هفته های گذشته، اعدام زندانيان سياسی و غيرسياسی نيز از ديگر موضوعاتی که بود که ديده بان حقوق بشر به آن پرداخت.

کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران به همراه سازمان حقوق بشری کونکتاس برزيل ((Conectas)بيانيه ای را امروز قرائت کردند و خواستارآن شدند که اين شورا مکانيسم ويژه نظارتی را برای گزارش در خصوص وضعيت حقوق بشر در ايران ايجاد کند.

دايان علايی نماينده جامعه بهايی گفت که روزی در ايران نمی گذرد که مجموعه ای از موارد نقض حقوق بشر در ايران اتفاق نيفتد. دايان علايی از فشارهای به عمل آمده روی جامعه بهايی از جمله اخراج بهاييان از دانشگاه ها سخن گفت و اينکه بسياری از بهاييان کار خود را به دليل مذهبشان از دست می دهند. او گفت که قبرستان های بهايی خراب می شود. او گفت تا چه زمانی دروغ های دولت ايران در مورد احترام به حقوق بهاييان ادامه خواهد داشت.

حسن نائب هاشم نيز به نمايندگی از سازمان حقوق بشری اروپايی سودويند(Sudwind) دستگيری رهبران سياسی، بازداشت های خودسرانه، اعدام های سياسی و غيرسياسی از جمله موضوعاتی بود که توسط وی مورد توجه قرار گرفت. آقای نائب هاشم نيز از طرف سازمان غيردولتی خود خواستار ايجاديک مکانيسم ويژه نظارتی شد.

بسياری از کشورهای جهان به همراه سازمان های بين المللی حقوق بشری از جمله ديده بان حقوق بشر و عفو بين الملل به همراه جامعه جهانی بهايی، کمپين بين المللی حقوق بشردرايران در ايران و ديگر سازمان ها نيز به انتقاد از وضعيت وخيم حقوق بشر در ايران پرداختند. نمايندگان کشورهای مختلف نيز موضوعات مختلفی را در خصوص نقض حقوق بشر در ايران مورد توجه قرار دادند. نماينده استراليا در شورای حقوق بشر با اشاره به بازداشت های خودسرانه و استفاده از اعدام وفشار روی اقليت ها از وضعيت اسف بار بهاييان در ايران انتقاد کرد. نماينده ايرلند بيانيه خود را با انتقاد از وضعيت حقوق بشر ايران آغاز کرد واعدام دهها تن تنها در دوماه گذشته رامايه نگرانی عميق خواند. فشار بر روی وکلا و حصر خانگی موسوی وکروبی از جمله موضوعات ديگری بود که وی مطرح کرد. نماينده جمهوری چک نيز فشارامنيتی روی وکلاوشکنجه در زندان های ايران را مورد توجه قرار داد.

نماينده دانمارک نيز مانند بسياری از کشورهای ديگر سخنان خود را با موضوع ايران شروع کرد. اين درحالی که با توجه به وضعيت وخيم در ليبی کشورهای زيادی نقض گسترده حقوق بشر در اين کشور را در راس کشورهای ناقض حقوق بشر مطرح کردند. نماينده دانمارک نيز دستگيری ميرحسين موسوی ومهدی کروبی وهمسرانشان را مورد نگرانی دانست و خواستار آزاد کردن آنها توسط دولت ايران مطابق با تعهدات بين المللی اش در زمينه رعايت حقوق بشر شد. سوئدهم از جمله کشورهايی بود که ايران را از انتقادات خود مصون نگذاشت. اگر چه بعد از انتقادات سوئد دولت ايران هم سوئد را به نقض حقوق بشر در کشورش متهم کرد.

دبيرکل سازمان ملل که ماه نوامبر گذشته از طرف مجمع عمومی مامور شده بود که گزارشی را در خصوص وضعيت ايران تهيه کند نسخه اوليه اين گزارش را به شورای حقوق بشر اين سازمان درژنو ارائه کرد. همزمان به نظر می رسد که اجماع گسترده ای برای تصويب قطعنامه حقوق بشر عليه ايران و نيز درخواست از ايران برای پذيرش گزارشگران ويزه سازمان ملل برای بررسی وضعيت حقوق بشر در ايران در ميان بسياری از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل شکل گرفته باشد تا مقامات ايرانی را وادار به پذيرش گزارشگرويژه نمايند.

چندين تن از ديپلمات های حاضر در مقر سازمان ملل به کمپين حقوق بشر در ايران گفتند که بسيار اميدوارند که موضوع فرستادن گزارشگر ويژه برای بررسی نگرانی های موجود در حوزه حقوق بشر ايران طی روزهای آينده به تصويب اعضا برسد. هم اکنون تنها کشورهای برمه و کره شمالی در وضعيتی هستند که کشورهای گوناگون خواهان درخواست گزارشگر ويژه برای آنها شده اند.

اين درحالی است که هيات ايرانی با گردهم آوردن هياتی از آنچه فعالان جامعه دانشگاهی و جامعه حقوق بشری ايران می نامد حضور پرتعدادی در محل نشست شورای حقوق بشر دارد. از سوی ديگر جمعی از فعالان حقوق بشری از جمله برخی از دانشجويان محروم از تحصيل و نيز ستاره دارد که طی سالهای گذشته از حق تحصيل محروم شده اند نيز در جلسات روز دوشنبه حاضربودند. در واقع حضور گروهی که عملا برای سرپوش گذاشتن بر موارد نقض حقوق بشر در کنار هيات دولتی ايران تلاش می کند در کنار چنين افرادی تصوير جالبی را از مدافعان حقوق بشر و مدافعان دولت در زمينه حقوق بشر ارائه می کرد.

نسخه اوليه گزارش دبيرکل سازمان ملل که شامل سه بخش موضوعات تماتيک، همکاری با مکانيسم های بين المللی حقوق بشر و دفترکميسارياری عالی حقوق بشر و در نهايت نتيجه و پيشنهادات ارائه شده بود، نگرانی های عمده اين سازمان به نقض حقوق بشر در ايران را در حوزه های مختلف در بر می گيرد. دبير کل سازمان ملل در اين گزارش دولت ايران را به دادن اجازه به گزارشگران اين سازمان برای حضور در کشور به منظور بررسی وضعيت حقوق بشر در حوزه های مورد نگرانی اين سازمان فراخوانده است. در بخش نتيجه اين گزارش از اينکه ايران پاسخی به سوالات گوناگون سازمان ملل در خصوص نقض حقوق بشر در کشور نداده است ابراز نگرانی شده است. گزارش سازمان ملل همچنين همچنين اهميت ويژه مکانيسم های ويژه را برای نظارت وضعيت حقوق بشر در ايران مورد تاکيد قرار داده است.

در بخش پيشنهادات از دولت ايران خواسته شده است قوانين داخلی خود را مورد بازبينی قرار دهد چرا که در برخی موارد عليرغم سخنان مسوولان ايرانی به نظر می رسد که تغيير سيستماتيکی در حوزه های مورد نگرانی ايجاد نشده است.

در طی چند روز آينده قطعنامه برای ايجاد گزارشگر ويژه کشوری برای ايران به شورا ارايه خواهد شد و رای گيری برای تصويب آن در روزهای پايانی شورا مابين ۳-۵ فروردين ماه خواهد بود.