محمد خاتمی: اعتراض، انتقاد و بيان انديشه نبايد هزينه داشته باشد، جرس

جرس: محمد خاتمی با بيان اينکه "امام علی با متملقان برخورد خشن و با منتقدان با خوشرويی برخورد می‌کرد"، خاطرنشان ساخت "به گفته اميرالمومنين قدرت تاس لغزنده‌ای است که می‌تواند انسانها را با غرور به زير بکشد و حاکمان مردم را طعمۀ خود نکنند و آنان را مورد ستم قرار ندهند."

به گزارش منابع خبری جرس، محمد خاتمی، در مراسم "جشن ولايت و رونمايی از مصحف شريف ياقوت" که همزمان با عيد سعيد غديرخم در دفتر وی برگزار شد، ضمن تبريک اين عيد، يادآور شد: تلاش امام علی به دلير کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند؛ تا جايی که گفت: "جامعه ای که ضعيف در آن حق خود را بدون لکنت زبان از قوی نگيرد، مقدس نيست ." يعنی نه تنها اعتراض، انتقاد و بيان انديشه نبايد هزينه ای داشته باشد، بلکه مردم دربيان مطالب خود هم نبايد دچار لکنت شوند.

وی در آغاز سخنان خود اظهارداشت: در جغرافيا، غدير برکه و آبگير کوچکی در بيابان است که دل و جان رهگذران خسته و تشنه را می نوازد و از اين نظر نعمت بزرگی است.

خاتمی افزود:غدير خم نيز همان برکه در نقطه خاصی از حجاز و پيوندگاه راهی است که از شرق و غرب و شمال وجنوب به کعبه منتهی می شود و داستان عظيم غدير در ۱۸ ذيحجه سال دهم هجرت در همين نقطه جغرافيا و در آن بيابان سوزان در حاليکه از آسمان آتش می باريد و ريگ های تفتيده چون گدازه های آتشفشان پای رهگذران را می سوزاند رخ داد، آن داستان بزرگ تاريخی که همه می دانيم در اين محل و زمان رخ می دهد.

رئيس‌جمهور سابق با بيان اينکه از نظر تاريخ غديرخم پيوندی ميان ازل و ابد است، افزود: اما در تاريخ غديرخم يعنی جايگاهی که در آنجا به تعبير عارفان، «حقيقت محمديه» که حقيقت جاويد است و اگر نبود آفرينش نبود(لو لاک لما خلقت الافلاک)، بايد در متن جان تاريخ به واسطه جان انسان بزرگی که بزرگترين تربيت شده پيامبر است، جاری شود.

خاتمی با اشاره به حديث پيامبر(ص) که فرمودند انا اديب الله و علی اديبی(من پرورده شده خدايم و علی(ع) پرورده من)، به طرح اين سوال پرداخت که خدا به خاطر خلقت انسان به خود آفرين گفته است و خلق کردن او را در برابر همه هستی، خلق برتر و او را جانشين خود در زمين دانسته است، بايد به کدام راه برود و چگونه بايد باشد؟

رئيس بنياد باران سپس گفت: غدير مشخص می کند که راه کمال کجاست و الگوی کمال چيست و کيست؟ او کسی جز مولای پرهيزکاران و سرور باورمندان امام علی نيست که در آن نقطه جغرافيا و لحظه تاريخ به شايستگی و بزرگی از سوی پيامبر اعلام می‌شود. او مظهر عرفان، علم ، تقوا، دليری، صبوری، عدالتخواهی و مردم خواهی و انسان کاملی است که در خور شان انسان اين است که وی حاکم و فرمان روا و مراد و مقتدای او باشد.

وی ادامه داد: پيامبر هم به خود می بالد و می نازد که در دامن معنويت او علی بن ابی طالب تربيت شده است وبرای ملت ايران افتخار بزرگی است که ارادت ويژه ای به او و خاندانش دارد و همه پيرو آن بزرگوار هستيم.

رئيس جمهور سابق با تبريک عيد غدير به حاضران جمع و به ملت شريف ايران و همه آزاديخواهان و حق طلبان جهان، اظهار داشت: امروز يک اثر بزرگ يعنی قرآن کريم به خط ياقوت رونمايی می شود که حادثه مبارکی است، زيرا علی(ع) و قرآن پيوند ناگسستنی دارند و اين روايت از پيامبر(ص) در مراجع اهل شيعه و سنت نقل شده است که «علی مع القرآن و القرآن مع علی؛ لن يفترقا حتی يردا علی الحوض»: علی با قرآن و قرآن با علی است آن دو تا قيامت از هم هرگز جدانمی شوند.

خاتمی در ادامه با بيان اينکه يکی از ويژگی های زندگی اميرالمومنين(ع) اين بود که ايشان بعد از پيامبر(ص) به حکومت ظاهری رسيد، افزود: علی(ع)علاوه بر مقامات معنوی و جايگاه بلند در معنا، عرفان و عظمت معنوی انسان -که به همين دليل صاحب ولايت عظما و کبری است- به تقدير الهی حکومت هم کرد تا علاوه بر الگوی معنوی بودن برای جامعه بشری نشان دهد که چگونه حکومتی شايسته انسان است و چگونه انسان می تواند حکومتی داشه باشد که حرمت او نگاه داشته شود و استعدادهايش شکوفا شود.

وی در تبيين اين موضوع به ذکر سخنانی از رهبر فقيد جمهوری اسلامی پرداخت و يادآور شد: در پاريس وقتی از ايشان می پرسيدند که «جمهوری» چيست؟ می فرمود آنچه در دنيا هست؛ يعنی پايه حکومت رای و رضايت مردم است و حکومت در مقابل آنان مسئول است و هيچ قدرتی نيست که مسئول و پاسخگو نباشد. لوازم اين جمهوريت هم آزادی انديشه و بيان است ؛سپس وقتی سوال می کردند که حکومت اسلامی به چه معنی است؟ می گفتند در اين حکومت که مردم پايه آن هستند، ارزشهای اسلامی بايد پياده شود و نمونه آن را حکومت حضرت علی(ع) معرفی کردند.

رئيس دولت اصلاحات ادامه داد: اين سخنان بدان معناست که جمهوری اسلامی افتخار می کند که در اين انقلاب بزرگ که هزينه فراوانی برای آن پرداخت شده است، هم مردم محور هستند و می خواهيم ارزش هايی که در حکومت علی(ع) تجلی داشت در آن وجود داشته باشد.

سيد محمدخاتمی با اشاره به اينکه علی(ع) با وجود اينکه رسما از سوی خداوند به ولايت و امامت منصوب شده بود اما در عمل جز به رضايت آنها حاضر به حکمرانی نشد، گفت: وقتی هم که ايشان روی کار می آيد علاوه بر اينکه همواره نگاهش به تامين رضايت الهی است، جانب حق و حرمت مردم را نيز دارد. عدالت علی(ع) زبانرد است که «قتل علی فی محراب عبادته لشدت عدله». يعنی به خاطر عدل، پر کردن فاصله های طبقاتی، جای دادن مردم در جای خود، نگاه داشتن حرمت آنان، رعايت همه حقوق آنها( نه فقط عدالت اقتصادی) کشته شد.

رئيس موسسه بين المللی گفت‌و‌گوی فرهنگها و تمدن‌ها ، نکته ممتاز منش و شيوه اميرمؤمنان علی (ع) را نحوه تلقی ايشان از حکومت و قدرت ومواجهه با آن دانست و يادآور شد: در مورد علی(ع) آنقدر غلو شد که گاهی به او مرتبه ربوبيت و خدايی دادند و گاه چنان به او تاختند که کافر، منحرف و فاسق معرفی کردند. جالب اين است که او در مقام قدرت، با متملقان، گزافه گويان و کسانی که تمجيدهای بيجا می کردند و او را با گزافه می ستودند و حتی با کسانيکه به او نسبت الوهيت دادند برخورد خشن جانی کرد، اما در مقابل کسانی که به او ناسزا می گفتند و اعتراض می کردند با خوشرويی و مدارا رفتار می کرد.

وی ادامه داد: خوارج به مسجد کوفه می آمدند و به صراحت می گفتند ايشان کافر است و يکی از آنها می گفت، «خدا او را بکشد که چه انسان هوشمند و دانايی است»! يا حتی ايشان را کافر می ناميدند و يا برای ابراز مخالفت و اينکه بگويند علی(ع) عادل نيست، پشت سر او نماز نمی خواندند و هنگام نماز او در کنار مسجد نماز برپا می کردند. اما وقتی که اصحاب می خواستند با آن گروه برخورد کنند، به شدت جلوگيری می کرد و حتی حقوقشان را از بيت المال قطع نکرد.

خاتمی گفت: وقتی طلحه و زبير از علی(ع) اجازه گرفتند که به حج بروند، با وجود اينکه حضرت می دانستند و گفته بودند که اينها برای "فتنه" می روند، به ايشان گفته شد که با آنها برخورد کنيد؛ اما علی(ع) فرمود (نقل به مضمون) : خير! اينها کاری نکرده اند و نبايد قبل از جنايت قصاص کرد.

وی با تاکيد بر اينکه اين مساله مهمی است که علی(ع) با ستايش گران، تمجيدکنندگان و غلوکنندگان با شدت برخورد می کرد و با معترضان و منتقدان با مدارا روبرو می شد و حق مردم را در حکومت می شناخت، تصريح کرد: اميرالمومنين نسبت به قدرت و حکومت دو کار عمده انجام داد؛ يکی خطاب به اميران و حکمرانان است که به آنان توصيه می کردند مردم را طعمه خود نکنيد و به آنان ستم نکنيد؛ مانند درندگان درنده خو در هم ندريد و حقشان را رعايت کنيد، زيرا مردم يا برادران و خواهران دينی شما هستند يا همنوعان و همسانان شما در آفرينش ؛ و در کمال مدارا و محبت و احترام رفتار کنيد.

رئيس‌جمهور سابق تصريح کرد: ايشان همچنين به مالک اشتر سفارش می‌کنند که مبادا دچار کبر شود و می‌فرمايند بدان که اگر تو حاکمی بر تو حاکمی هست و بالاتر از تو و ما، خدای بزرگ است؛ عظمت خدا را در نظر بگير و در مقابل مردم تواضع کن. ايشان توصيه فراوانی می‌کردند که قدرت تاس لغزنده‌ای است که ممکن است انسانها را با کبر و غرور به زير بکشد و با دعوت قدرتمندان به ذکر خداوند و با بيان اينکه قدرت امانتی برای خدمت به مردم است، قدرتمندان را از اينکه قدرت آنها را فاسد کند بازمی داشت.

سيد محمد خاتمی يادآور شد: تلاش علی(ع) از طرف ديگر به دلير کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند؛ تا جايی که می‌فرمايند، « جامعه ای که ضعيف در آن حق خود را بدون لکنت زبان از قوی نگيرد، مقدس نيست « . يعنی نه تنها اعترض، انتقاد و بيان انديشه نبايد هزينه ای داشته باشد، بلکه مردم دربيان مطالب خود هم نبايد دچار لکنت شوند.

رئيس دولت اصلاحات در پايان با بيان اينکه اميرالمونين با اين حرکت دو لايه سعی داشت که قدرت را در خدمت مردم معرفی کند که بايد سبب رشد و پيشرفت و نه تحقير آنان شود، گفت:امروز هم می‌گوييم جمهوری اسلامی بايد تامين کننده و نگاهبان حقوق و حرمت مردم باشد و ارزشهايی که در کلام و عمل اميرالمومنان علی (ع) تجلی داشت بر آن حاکم گردد و ما اين راه را ادمه می دهيم و از خدا می خواهيم دلمان را به حقيقتی که امام علی (ع) مظهرکامل آن بود روشن کند و توفيق تدوام راه آن بزرگوار را عنايت فرمايد.

***حاشيه های«آئين رونمائی از مصحف شريف ياقوت» همزمان با عيدغدير***
آیۀ «رب اشرح لی صدری» در تفال خاتمی به قرآن کريم
هنگام بازکردن قرآن به دست سیّدمُحمّدخاتمی، اين آيات بر پيشانی صفحه خودنمائی کرد: «قال رب اشرح لی صدری* و يسّرلی امری... .»

رونمائی از مصحف شريف ياقوت به دست سيدمحمدخاتمی و باحضور احمدمسجدجامعی انجام شد.
سهيل محمودی، به رسم مراسم همه سالۀبزرگداشت عيدغديرخم که بيش از يک دهه است به همت احمدمسجدجامعی و باحضور و مشارکت اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه برگزارمی شود، اجرای مراسم را برعهده داشت.

مراسم با تلاوت آياتی از کلام الله مجيد توسط هادی حيدری آغازشد. سهيل محمودی درپايان تلاوت زيبای اين هنرمند کاريکاتوريست که حضّار را به وجدآورده بود، او را آراسته به هنرهای زياد توصيف کرد.
حضور احمدمسجدجامعی در پشت تريبون برای سخنرانی، باصلوات بر محمد و آل محمد توسط حضّار همراه بود.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات اين گونه سخنان خود را آغاز کرد:سابقه اين مراسم بسيار طولانی است، قطعا بيش از يک دهه است که ما در چنين روزی در مجلسی جمع می شويم و از بيانات آقای خاتمی استفاده می‌کنيم و شعرا به شعر خوانی می پردازند و به ميمنت و شادی اين ايام ديدارهای خوبی حاصل می‌شود.

وی افزود:در کنار اين ديدار اتفاقات خوب و ارزشمندی رخ می‌دهد که با سنت غدير هم همراه است ما از رسول اکرم (ص) داريم که "علی مع القران و القران مع علی" اين حديث لطايفی دارد که با علی شروع و به علی ختم می شود که اين مربوط به اهل معناست که بايد نزد آنها بود و بهره برد اما اگر از صورت ظاهری هم اين مساله را ببينيم واقعيتش اين است قران در همين شکل ظاهريش هم با انگيزه و تلاش و کوشش حضرت و اصحاب خاص حضرت شکل گرفته و به دست ما رسيده است.

احمدمسجدجامعی طی سخنرانی خود، اين مراسم را دومين آئين رونمائی از قرآن کريم دانست که مصادف با عيدغديرخم برنامه ريزی و اجرا می شود.

وی بااشاره به اينکه درعيدغديردوسال پيش نيز، در موزۀ ملی قرآن کريم، به همت حاج سیّدصادق خرازی و حاج عباس ايروانی از مصحف شريف نور به خط نورالدّين محمّد، کاتب ايرانی قرن نهم و دهم هجری به دست سیّدمحمّدخاتمی رونمائی شده بود اظهار اميدواری کرد تا اين سنّت حسنه که تبلور حديث «علی مع القرآن و القرآن مع علی» است ادامه يابد.

در اين مراسم وزير اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنين سبک‌های مختلف نگارش قرآن و بخصوص خط کوفی، اظهار اشاره کرد.

مسجدجامعی بااشاره به ترويج خط عثمان طه طی سالهای اواخر دهه هفتاد، از بزرگداشت صاحبان مکاتب خوشنويسی ايرانی در نمايشگاه بين المللی قرآن کريم نظير ابن بوّاب، ابن مغله، محمدشفيع ارسنجانی و حمايت از نشر و ترويج قرآن کريم با خط خوشنويسان ايرانی به عنوان يک سياست فرهنگی در آن سالها رمزگشائی کرد.

وی در ادامه با ذکر تاريخچه تجليل از آثار حوزه خط و کتابت قرآن در نمايشگاه قرآن هر سال، به قرآن نفيس ياقوت مستعصمی اشاره کرد و گفت ، بيش از ۱۳۵۰۰ نفرساعت کار پيوسته طی مدت دوسال تا پيش از آغاز مرحله صحافی، برای چاپ اين قرآن انجام شده است.

وزير اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با ذکر خاطره‌ای از ديدار با عثمان طه خوشنويس مشهور قرآن کريم، افزود: وی در آن ديدار می‌گفت که زمانی خوشنويسی قرآن متعلق به عثمانی ها بود اما اکنون ترديد نيست که اين رشته متعلق به ايرانی‌هاست و من آرزو دارم قرآنی خاص ايران بنويسم که البته کار دشواری است.
البته وی تاکيد کرد که سنت تذهيب قرآن از قديم در دست ايرانيان بوده است.

مسجد جامعی با بيان اينکه نقش‌های قرآنی نخستين بار در کوفه زده شد و علی(ع) هم اولين تذهيب را انجام داد، تاکيد کرد: هنر پايگاه و جايگاه زينت افزايی به مولای متقيان علی (ع) می رسد.

هنگام ورود سيدصادق خرازی به مراسم، احمدمسجدجامعی از روبه پايان بودن مراحل چاپ يک نسخه منحصربه فرد صحيفه سجاديه به خط ياقوت توسط آقايان حاج سيد صادق خرازی و حاج عباس ايروانی خبرداد.

مسجدجامعی با نقل قولی از پسر ميرزاطاهرخوشنويس در مراسم بزرگداشت ايشان در نمايشگاه بين المللی قرآن کريم که سالها پيش باحضور سيدمحمود دعائی برگزارشده بود ابراز اميدواری کرد تا با همت آقای دعائی موجبات انتشار آخرين قرآن نوشته شده و منتشر نشده ميرزاطاهرکه بهترين قرآن نوشته شده توسط وی است فراهم شود.

اسرافيل شيرچی از خوشنويسان به نام حاضر در مراسم، پيشنهادکرد تا به دليل اهميت اين قرآن از نظرخوشنويسی درميان بيش از ۳۶۰ مصحف نوشته شده به خط ياقوت المستعصمی، سميناری کارشناسی برای معرفی و بررسی آن برگزار شود.

مجری، هنگام ورود فيض الله عرب سرخی به همراه خانواده اش به سالن، با اشاره به حضور فخرالسادات محتشمی پور درميان ميهمانان ابراز اميدواری کرد تا سيدمصطفی تاج زاده نيز هرچه زودتر به آغوش خانواده بازگردد.

درميان حاضران، چهره‌های سرشناسی از خادمين قرآن کريم، ذاکرين اهل بيت، شاعران، خوشنويسان، اساتيد حوزه و دانشگاه، اهالی موسيقی، سينما و تاتر، مديران مسئول روزنامه‌های کثيرالانتشار و نشريات، روزنامه نگاران و خبرنگاران، عکاسان، گرافيستها، فعالان دانشجوئی، نمايندگان ادوارمجلس، خانواده‌های زندانيان، وزرای کابينه سیّدمحمدخاتمی و مديران سابق وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی به چشم می خوردند.
حضور پرتعداد حاضران در«آئين رونمائی از مصحف شريف ياقوت»به همراه مردمی که برای تبريک عيد نزد سيدمحمد خاتمی می آمدند به نحوی بود که تمامی صندلی های سالن محل برگزاری مراسم اشغال شده و تعداد کثيری از مردم نيز، ايستاده در راهروها و محوطه بيرونی محل مراسم، برنامه را دنبال می کردند.

رئيس جمهور سابق کشورمان به احترام ميهمانانی که ايستاده برنامه را دنبال می‌کردند و جمعی که هرلحظه اضافه می شدند، برخاست و با رفتن به کنار در ورودی سالن، مراسم را ايستاده دنبال کرد.

منوچهرمحمدی تهيه کننده فيلم «عصر روز دهم» نيز درميان حاضران در سالن بود. همچنين حضور بهاره رهنما که برای تبريک عيد نزد رئيس جمهور سابق کشورمان آمده بود و گرفتن عکس يادگاری با سيدمحمدخاتمی ديگر حاشيه اين مراسم را رقم زد.

ساعدباقری، عبدالجبارکاکائی، افشين علاء، فاطمه راکعی، فاطمه سالاروند و بيوک ملکی از شعرای حاضر در مراسم بودند. همچنين همسر زنده نام «قيصرامين پور» و آيه امين پور- فرزند اين شاعرفقيد- در مراسم حضورداشته و حسين شاهرخی، نوه مرحوم استادمحمودشاهرخی به قرائت آخرين غزل آن استاد درباره امام علی(ع)پرداخت.

حسين شاهرخی همچنين از احمدمسجدجامعی به عنوان شخصی که حق شناسی را چه در هنگام حيات و چه درهنگام ممات استاد شاهرخی به حداعلا رسانيد، يادکرد.

افشين علاء شاعر معاصر عليرغم سفر، صرفا برای حضور در اين مراسم، خود را به تهران رسانده بود.
حضور پررنگ مديران مسئول مطبوعات، روزنامه نگاران و خبرنگاران درميان ميهمانان جالب توجه بود.
حجت الاسلام«سيدمحمود دعائی» نماينده ولی فقيه از زمان حضرت امام خمينی(ره) و مديرمسئول روزنامه اطلاعات که هنگام ورود به سالن مراسم، با ازدحام جمعيت و کمبود جا مواجه شد درگوشه ای برروی زمين نشست و تا پايان مراسم به رغم اصرار ميهمانان، به همان صورت مراسم را دنبال کرد.

در پايان مراسم،کتاب خطابۀ غدير اثر استادمحمدرضا حکيمی به ميهمانان اهداءشد.

اين جشن بامديحه سرائی سیّدحسام الدين سراج و اقامه نماز به امامت حجت الاسلام و المسلمين سیّدمحمّدخاتمی به پايان رسيد.

حاج قاسم رفعتی نيز پس از پايان مراسم عليرغم آنکه باتوجه به ضيق وقت، فرصت مديحه سرائی اهل بيت(س)را نيافته بود غزلی از حافظ را درحضور سيدمحمدخاتمی و جمعی از ميهمانان اجرا کرد.